Alle soa’s op een rij: wat zijn de symptomen en wat is de behandeling
Wat is een SOA?
Soa staat voor seksueel overdraagbare aandoening en komt volgens Sense in Nederland ieder jaar naar schatting bij 100.000 mensen voor. Een soa is een infectie die je kunt oplopen tijdens een wilde sekspartij, maar ook door het pijpen of beffen van je bedpartner. De meeste soa’s loop je op zonder dat je er iets van merkt. Soa symptomen bij een vrouw merk je vaak niet op. Ben je getipt dat je een soa hebt? Wees daar dan voorzichtig mee: een soa kan je gemakkelijk doorgeven aan een ander.
Welke SOA's zijn er allemaal?
Soa’s zijn te verdelen in twee soorten. Zo heb je bacteriële soa’s en virale soa’s. Beide varianten zijn goed te behandelen, mits je er op tijd bij bent.
Bacteriële soa’s:
Chlamydia
De meest voorkomende soa is chlamydia veroorzaakt door de bacterie Chlamydia trachomatis. Chlamydia is veruit de meest voorkomende soa. Maar liefst 60.000 van de 100.000 soa gevallen betreft chlamydia. Daarbij is 81% van de vrouwen die de diagnose chlamydia krijgt jonger dan vijfentwintig. Deze soa is goed te behandelen, maar het wel is belangrijk dat je dat op tijd doet.
Wat is het precies?
Chlamydia is een bacterie die zich innestelt in de slijmvliezen zoals keel, neus of ogen maar komt het meeste voor in de slijmvliezen van geslachtsdelen zoals de vagina, penis en de anus. Deze soa kan voor een ontsteking van de baarmoedermond, plasbuis en/of de anus zorgen. Wanneer de ontsteking niet (op tijd) behandeld wordt kan deze opstijgen naar de eileiders en buikholte. Door een effectieve behandeling met antibiotica kan de eileider-ontsteking volledig genezen, maar wanneer de ontsteking wordt verwaarloosd ontstaan er littekens op de eileiders en kan de eileider verstopt raken. Hierdoor kan een buitenbaarmoederlijke zwangerschap ontstaan of kan een vrouw zelfs onvruchtbaar raken. Van ongeveer 25 a 30 procent van de vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen is toe te schrijven aan afwijkingen aan de eileiders. Zo een blokkade is meestal te wijten aan een infectie, die vaak wordt veroorzaakt door een soa. Vooral chlamydia. Wanneer je chlamydia hebt opgelopen kan het zijn – kan, want in de meeste gevallen merken patiënten namelijk niks – dat je na een tot drie weken klachten krijgt. Bij vulva bezitters kan chlamydia in sommige gevallen voor overtollig afscheiding zorgen, maar ook irritatie tijdens het plassen behoort tot de klachten. Wanneer de chlamydia in je anus zit, en dat kan gebeuren zonder anale seks te hebben gehad, kan dat klachten veroorzaken als kriebel en pijn bij de ontlasting.
Gonorroe
Ook gonorroe, die bij mannen bekend staat als ‘de druiper’, wordt veroorzaakt door Neisseria gonorrhoeae bacterie en nestelt zich net als chlamydia in de slijmvliezen van de anus, penis en vagina. Maar de infectie kan ook optreden in de keel of ogen en ontstaat door het beffen of pijpen van de sekspartner. Gonorroe is een gemakkelijke overdraagbare soa, maar valt ook goed te genezen als je op tijd aan de bel trekt.
Ongeveer 90% van de mannen met gonorroe ervaren klachten van de soa, vandaar ook de naam ‘de druiper’. De penis druipt letterlijk vocht. Bij vrouwen is dit percentage veel lager. Slechts 40% tot 70% van alle vrouwen ervaren klachten bij gonorroe. Er is geen sprake van een lekkende vagina. Heb je de soa opgelopen in je keel of anus, dan is de kans zelfs maar 10% dan jij hiervan op de hoogte wordt gesteld door je lichaam.
Syfilis
Syfilis is - zeker in verhouding tot chlamydia en gonorroe - voor vrouwen een zeer zeldzame geslachtsziekte die wordt veroorzaakt door de treponema bacterie. Deze bacterie veroorzaakt infecties in bijna alle organen, maar ook in de hersenen. Deze bacteriële geslachtsziekte is makkelijk te verhelpen met een hoge dosis antibiotica in injectievorm, mits er op tijd actie wordt ondernomen.
Een besmetting met deze bacterie vindt plaats wanneer de slijmvliezen van je mond, anus, penis of vagina in aanraking komen met de zweertjes of blaasjes van je sekspartner die veroorzaakt zijn door syfilis. Ben je besmet met HIV dan is de kans ook groter dat je besmet raakt met de syfilisbacterie.
Mycoplasma Genitalium
Mycoplasma genitalium is een nog vrij onbekende bacteriële seksueel overdraagbare aandoening. Er wordt niet standaard op getest via de huisarts.
Virale soa’s:
Herpes genitalis
De soa herpes genitalis wordt veroorzaakt door het herpessimplex virus. Het virus bestaat uit twee types. Type 1 is de koortslip, type 2 is herpes down there. Herpes genitalis begint met een blaasje dat lijkt op een koortslip dat rondom de penis, vagina of anus voorkomt. Het blaasje droogt na een tijdje in, verdwijnt dan maar komt weer terug wanneer de weerstand laag is.
Je loopt het virus op tijdens de seks. Dat betekent dus zowel tijdens het vrijen als tijdens orale seks. Je laten pijpen of beffen door iemand met een koortslip is dus geen goed idee. In de meeste gevallen merk je niet dat je herpes hebt opgelopen. Je kunt namelijk ook besmet raken wanneer er geen blaasjes te zien zijn. Het kan dus zijn dat degene die jou besmet zelf ook niet weet dat hij/zij besmet is.
Genitale wratten
Genitale wratten worden veroorzaakt door het Humaan Papillomavirus (HPV). Het virus is vervelend, maar ongevaarlijk. De soa veroorzaakt wratten die lijken op bloemkooltjes op en rond de anus, vagina of penis. De soa loop je op - het woord soa zegt het eigenlijk al - door het hebben van seks.
Doorgaans vallen de grijswitte of rood roze wratten wel op, maar het kan zijn dat ze diep in de vagina of anus groeien en dat je ze niet kunt zien.
Hepatitis B
Hepatitis B is een ontsteking van de lever die kan ontstaan door besmetting van het hepatitis B-virus tijdens de seks. Het hepatitis B-virus komt voor in bloed, sperma, voorvocht en vaginaal vocht. Bij 90% van de patiënten verdwijnt het virus vanzelf, maar in 10% van de gevallen zorgt een besmetting voor een chronische infectie. Je bent dan de rest van je leven ‘drager’ van het virus, dit wordt ook wel chronische hepatitis B genoemd.
HIV
Het humaan immunodeficientie virus (HIV) is een virus dat ons afweersysteem verzwakt. Als je een hiv-infectie verwaarloost en niet behandelt, loop je een serieuze kans op aids. In het geval van aids is je lichaam niet meer in staat om andere ziekten te weren. De hiv-infectie is goed te behandelen, maar HIV zal wel voor de rest van je leven aanwezig blijven in je lichaam.
Hiv zit in sperma, vaginale afscheiding en bloed en kan je lichaam binnendringen via de slijmvliezen van de vagina, penis, anus of mond of via een wondje op de huid. Heb je het hiv-infectie opgelopen? Weet dan dat de hoeveelheid virus in korte tijd toeneemt.
Wat zijn SOA symptomen?
Hieronder vind je een lijstje van mogelijke symptomen die horen bij elke soa en wat vervolgens de behandeling is per soa.
Chlamydia
Symptomen bij vrouwen (in de meeste gevallen zijn die er dus niet):
Pijn in de onderbuik.
Pijn tijdens of na de seks.
Abnormaal bloedverlies (tussen twee menstruaties in of na de seks).
Andere afscheiding dan normaal.
Irritatie bij de anus en/of bloederige ontlasting of diarree.
Symptomen bij mannen
Let even op. Heeft je mannelijke bedpartner (vooral ‘s ochtends) waterige afscheiding uit zijn plasbuis of een branderig gevoel bij het plassen, dan kan het zijn dat hij besmet is met het chlamydia virus. Dat is een reden om je te laten checken, want in 50% van de gevallen is chlamydia overdraagbaar. Dat wil niet zeggen dat je klachten ervaart van de overgedragen soa.
De behandeling: Na twee pillen ben je soa vrij
De behandeling van deze soa is een antibioticakuur die je krijgt voorgeschreven van de desbetreffende arts. Deze kuur bestaat uit twee pillen, die je tegelijkertijd moet slikken. Een week na het slikken van de pillen ben je soa vrij.
. Let op. Ben je zwanger en heb je chlamydia of gonorroe? Dan kan je deze bacterie overdragen aan je baby. Door te kiezen voor een goede behandeling tijdens de zwangerschap zorg je ervoor dat je baby geen risico loopt op besmetting. Raadpleeg in dit geval altijd een arts.
Wil je meer lezen over Chlamydia en een ervaringsverhaal lezen, klik dan hier.
Gonorroe
De meest voorkomende symptomen bij vrouwen van gonorroe zijn:
Pijn bij het plassen.
Overtollige afscheiding met een onaangename geur en kleur (groen of gele pus).
In geval van besmetting met de anus kan de ontlasting van slijmerig, pusserig of bloederig zijn.
De behandeling: Een pil of injectie
Deze bacteriële soa is met een antibiotica pil of injectie te genezen en wordt in beide gevallen gegeven door de huisarts. Hierdoor ben je na een week na behandeling genezen.
Ook voor gonorroe geldt dat het van groot belang is de bacterie te behandelen. Doe je dat niet, loop je de kans dat de soa naar de eileiders opstijgt. Hierdoor ontstaat een eileiderontsteking die zich uit kan breiden naar de buikholte met mogelijke onvruchtbaarheid tot gevolg.
Syfilis
De symptomen van een syfilis besmetting zijn in verschillende fases op te delen:
Fase 1: er ontstaat een zweer rondom de anus, vagina, penis of mond. Na een tijdje verdwijnt het zweertje, maar verspreidt de bacterie zich door het bloed. Fase 2: je krijgt - vaak niet kriebelende - huiduitslag op je romp, armen en benen of er ontstaan bultjes rond de penis of vagina. Ook ervaren syfilis patiënten koorts, spierpijn of haaruitval. In een enkel geval is er sprake van lever-en nierfunctiestoornissen of hersenzenuw-uitval. Fase 3: de klachten verdwijnen na een tijdje. Hierdoor kan je jaren rondlopen met deze besmetting en bestaat er de kans dat er ernstige schade ontstaat aan de hersenen (neurosyfilis) of het hart.
De behandeling: Een injectie
Ook voor syfilis geldt dat er een hoge dosis antibiotica nodig is om de bacterie te kunnen bestrijden. De antibiotica zal altijd worden toegediend door middel van een injectie.
Zwangere vrouwen met een syfilisbacterie kunnen hun baby tijdens de zwangerschap of bevalling besmetten met ernstige complicaties tot gevolg. Denk aan een geboorteafwijking, vroeggeboorte of - in het ergste geval - een doodgeboren kind. Vandaar dat zwangere vrouwen aan hun begin van hun zwangerschap getest worden op syfilis. Raadpleeg in dit geval altijd een arts.
Mycoplasma Genitalium
De meest voorkomende symptomen van mycoplasma genitalium zijn:
Pijn tijdens of na de seks of tijdens het plassen
Abnormaal bloedverlies (tussen twee menstruaties in of na de seks).
Andere afscheiding dan normaal.
In een enkel geval kan een infectie zorgen voor ontstekingen van de urinebuis, baarmoederhals, baarmoeder slijmvlies en eileiders.
De behandeling: antibioticakuur als het nodig is
De behandeling van deze soa is een antibioticakuur van vijf dagen die je krijgt voorgeschreven van de desbetreffende arts.
Wil je weten waarom niet standaard wordt getest op deze infectie? Lees dan hier ons artikel waarin we meer uitleggen over deze soa.
Herpes genitalis
Als je al symptomen hebt, zijn dit de meest voorkomende:
Waterige afscheiding.
Pijn bij het plassen.
Pijnlijke, branderige blaasjes gevuld met vocht.
Opgezette lymfeklieren in de liezen
Behandeling: Er is geen medicijn om het herpes simplex virus te genezen
Dat betekent dat het virus altijd in het lichaam aanwezig is. Wel zijn er medicijnen waarmee je behandeld kunt worden waardoor de klachten afnemen. Deze medicijnen, valaciclovir of famciclovir, zijn op recept verkrijgbaar bij de apotheek.
Genitale wratten
De wratten kunnen vooral bij vrouwen voor de volgende klachten zorgen:
Pijn tijdens de seks.
Pijn tijdens de zwangerschap.
Kriebelend gevoel rond de vagina en-of anus
Ervaar je klachten van je genitale wratten, laat je dan behandelen. Dit kan door middel van een zalf of vloeistof zoals: Camellia Sinensis, Aldara Imiquimod of Wartiox, maar wanneer de wratten in grote hoeveelheden aanwezig zijn is het verstandig om ze te laten verwijderen door een arts. De wratten worden dan bevroren, weg geschroeid of weggesneden en wordt gedaan onder plaatselijke verdoving.
Hepatitis B
Hepatitis B veroorzaakt in de meeste gevallen pas enkele maanden na de besmetting de volgende klachten:
Geelzucht (gele verkleuring van de huid, oogwit, ontlasting)
Vermoeidheid
Buikklachten
Misselijkheid
Gewrichtspijn
Gebrekkige eetlust
Door anale seks loop je meer risico op hepatitis B. Het is mogelijk om je in te enten tegen hepatitis B. Een behandeling van Hepatitis B is niet altijd noodzakelijk omdat je er in de meeste gevallen zelf van geneest. Wel wordt patiënten die diagnose hepatitis B hebben gekregen, geadviseerd om voldoende rust te nemen en een dieet te volgen zonder vet, alcohol of drugs. Ben je ‘drager’? Dan kan je worden behandeld in het ziekenhuis tegen het virus.
HIV
De symptomen die kunnen horen bij een hiv-infectie zijn:
Koorts
Gezwollen lymfeklieren
Eventueel huiduitslag
Vermoeidheid
Let op: niet iedereen ervaart deze klachten. Heb je vaak anale seks, dan is het verstandig om je om de zoveel tijd te laten checken op een hiv-infectie. Er bestaat nog geen medicijn die hiv kunnen genezen. Wel zijn er hiv-remmende medicijnen op de markt die het virus kunnen onderdrukken. Deze medicatie zorgt ervoor dat je niemand meer kan besmetten en de ontwikkeling tot aids uitblijft.
Laat je checken: Doe een SOA test!
Ben je liever safe than sorry, dan is het verstandig om je eens in de zoveel tijd te laten testen op een soa. Dat kun je (gratis) laten doen op de soa poli van de GGD al is de wachtlijst soms wat lang. Bij de GGD wordt zowel het bezoek aan de poli als de test vergoed uit overheidssubsidie. Let op: voor een gratis test moet je aan een van de volgende eisen voldoen:
Jonger zijn dan 25 jaar.
Gewaarschuwd zijn voor een soa.
Seks hebben voor je werk.
Een man zijn die seks heeft met mannen.
Uit een land komen waar veel soa’s voorkomen. Dit is vooral in Azië, Afrika, Oost-Europa, Rusland en delen van Zuid en Midden-Amerika. Of je moet seks hebben gehad iemand die uit deze landen komt.
'81% van de vrouwen die de diagnose chlamydia krijgt is jonger dan vijfentwintig'
Vind je een bezoekje brengen aan de GGD ongemakkelijk of voldoe je niet aan de eisen van de GGD? Geen probleem, voor een soa test kan je ook terecht bij de huisarts en tegenwoordig zijn er ook goede thuistesten.
Het bezoek aan de huisarts wordt vanuit je basisverzekering vergoed, maar de soa test gaat van je eigen risico af. Dit komt omdat de huisarts de test opstuurt naar het laboratorium, waar geld wordt gevraagd voor het onderzoek. De kosten van de soa test hangen af van het aantal soa’s waar je op laat testen. Als je enkel een test doet op chlamydia kost je dit gemiddeld rond de veertig euro. De bedragen van een gezamenlijk soa onderzoek op gonorroe, syfilis en hiv variëren tussen de 110 en 200 euro.
Je kunt ook online een thuistest bestellen, deze testen kosten ongeveer rond de dertig euro tot honderd euro. Maar let op dat je een betrouwbare (PCR) test bestelt! En doe je deze test voordat je een spiraaltje laat plaatsen, realiseer je dan dat de (huis)arts dit soort testen wellicht niet accepteert tenzij de uitslag komt van een gerenommeerd laboratorium. Check dit vooral even van te voren met je huisarts.
Hoe voorkom je een soa?
Dit antwoord is simpel: gebruik altijd een condoom! De hormoonspiraal, anticonceptiepil helpt tegen het zwanger worden maar beschermt je niet tegen een soa. Een (vrouwen)condoom wel.
