Dág opvliegers, dit zijn natuurlijke oplossingen tegen opvliegers tijdens de overgang
De overgang is, tja… niet altijd een pretje. Gelukkig ben je niet de enige die kampt met opvliegers of slapeloze nachten. Naar schatting hebben momenteel 1,5 miljoen vrouwen in Nederland hiermee te maken, waarvan 28 procent met ernstige klachten. Cycle zette voor hen op een rij welke natuurlijke oplossingen je kunt inzetten tegen klachten.
“Een trap naar de afgrond”, noemt comediénne Maike Meijer de overgang in haar boek Wen er maar aan. In haar boek omschrijft ze op hilarische wijze haar lichamelijke verval ('mijn lichaam is geen tempel, maar een Febo na sluitingstijd') of seks tijdens vaginale droogheid ('alsof een stadsbus door een fietstunneltje moet'). Leuk is anders inderdaad, maar hoewel de titel van het boek doet vermoeden dat wij vrouwen ons maar hulpeloos bij ons lot moeten neerleggen, valt er heus wel een en ander te doen als de hormonen met je aan de haal gaan.
Overigens zijn niet alle vrouwen negatief over de overgang. Ongeveer 20% wandelt zonder grote problemen door deze periode heen.
Welke symptomen horen bij de overgang
Allereerst even de feiten, want waar krijg je allemaal mee te maken in de overgang? Opvliegers kent iedereen, maar er zijn nog veel meer mogelijke klachten, zoals slecht slapen, vaginale droogheid somberheid, nachtzweten, gewrichts- en spierpijn, peesontstekingen, agressiviteit, vergeetachtigheid of gewoon een algeheel ellendig gevoel. Lastig hieraan is dat de medische wereld de symptomen van de overgang vaak niet herkent. De menopauze is lange tijd een ondergeschoven kindje in de Nederlandse gezondheidszorg geweest, zegt gynaecoloog Dorenda van Dijken. Van Dijken pleit ervoor dat zorgprofessionals meer kennis vergaren en Nederlandse vrouwen beter voor zichzelf leren opkomen en de overgang bespreekbaar maken. Mogelijkheden om klachten te verlichten of zelfs te verhelpen, zoals hormoontherapie, zijn er namelijk wel, maar worden in Nederland nog steeds minder vaak ingezet dan in het buitenland.
Meer weten over hormoontherapie? Lees hier het interview met Anita Witzier.
Wat zijn opvliegers?
Eigenlijk is het antwoord hierop simpel: Het zijn golven van warmte die opeens opkomen, variërend van een aantal seconden tot een aantal minuten. De meeste mensen krijgen hiermee te maken tijdens de overgang. Sommigen houden last van opvliegers tot ver na de overgang.
De overgang kan al beginnen vanaf je 40e levensjaar maar gemiddeld genomen beginnen de hormonale veranderingen duidelijk merkbaar te zijn vanaf je 45e jaar. Niet iedereen in de overgang heeft er overigens last van: Sommigen hebben er geen, anderen hebben een paar opvliegers per dag, pechvogels kunnen er zo maar 10 tot 20 per uur hebben.
Hoe voelt een opvlieger?
Je hebt het opeens veel te warm, je kan rood aanlopen in je hals en gezicht en zweet lijkt overal vandaan te komen. Ook kan je hartslag stijgen en kan je je duizelig voelen. Soms krijg je na de opvlieger direct last van koude rillingen.
Wat is de oorzaak van een opvlieger?
Tijdens de overgang daalt het hormoon oestrogeen. Oestrogeen heeft een belangrijke invloed op je hypofyse. De hypofyse is een hormoonklier in je hersenen die onder andere de lichaamstemperatuur aanstuurt. Door de hormoonwisselingen in deze periode krijgt de hypofyse soms verkeerde signalen door en denkt dat je lichaam oververhit is. De hypofyse zet dan vervolgens de bloedvaten wijd open om te zorgen dat je snel de hitte kwijt kan. Dat noemen we een opvlieger.
Wat te doen tegen opvliegers: natuurlijke oplossingen
Naast hormoontherapie en het nieuwe medicijn Veoza, dat vanaf het voorjaar 2024 op de Nederlandse markt komt, kan je ook zelf aan de slag om de overgang een wat aangenamere ervaring te maken. Zo zijn er steeds meer - wetenschappelijk bewezen - natuurlijke oplossingen die bepaalde overgangsklachten kunnen verminderen. Daarnaast zijn er ook nog wat 'oma weet raad'-middeltjes die niet bewezen zijn, maar bij sommige vrouwen lijken te helpen.
Cycle zet op een rij wat helpt tegen opvliegers en ook wat niet! Of je opvliegers er helemaal mee kan voorkomen? Dat is niet bewezen maar het aantal verminderen kan wel degelijk.
1. Acupunctuur tegen opvliegers
Traditionele acupunctuur kan overdag minder opvliegers geven (niet in de nacht). Dit is . wetenschappelijk bewezen. Ondanks dat de bewijskracht niet zo hoog is, horen we veel vrouwen zeggen dat het wel degelijk een positief effect heeft. Acupunctuur is onderdeel van een behandelmethode in de traditionele Chinese geneeskunde waarbij naalden op zogeheten acupunctuurpunten in het lichaam worden gestoken. Klachten ontstaan volgens deze geneeswijze door een disbalans in de energiehuishouding. Door acupunctuur kan de balans hersteld worden. Acupunctuur bestaat al eeuwen, maar wordt door de hedendaagse wetenschap steeds meer onderbouwd. Zo is inmiddels bekend dat het acupunctuureffect te verklaren is door neurologische en hormonale reacties en reacties op celniveau of een combinatie daarvan. Het is slim om even wat research te doen bij wie je aanklopt, aangezien iedereen in Nederland zich acupuncturist mag noemen. Zoek bij voorkeur naar acupuncturisten die zijn aangesloten bij de NAAV, de NVA of de Zhong. De NAAV is de vereniging van artsen die acupunctuur aanbieden. De NVA is een organisatie waarbij voornamelijk fysiotherapeuten en artsen zijn aangesloten. De Zhong stelt eisen aan het opleidingsniveau en de medische vooropleiding van leden.
2. Soja, lijnzaad en rode klaver
In soja , lijnzaad en het kruid rode klaver zitten fyto-oestrogenen en deze geven een lichte verbetering van de hoeveelheid opvliegers en een licht gunstig effect op vaginale droogheid. Fyto-oestrogenen lijken qua structuur op oestrogeen en kunnen zodoende de effecten van oestrogeen nabootsen. Bedenk je wel dat je maximaal 2 gram soja per dag mag nemen. En eet het niet zomaar maar gebruik gestandaardiseerde geregistreerde producten.
3. Chinese kruiden en planten
Er wordt regelmatig geschreven hoe planten als zilverkaars of Chinese kruiden als en dong quai (engelwortel) en ginseng zouden helpen tegen overgangsklachten. Hoewel er wel wat studies zijn die een lichte afname van opvliegers aantonen bij het gebruik van voedingssupplementen met zilverkaars, is over het algemeen te zeggen dat voor het gebruik van kruiden en planten onvoldoende bewijs is. Zilverkaars is bovendien giftig voor je lever. Doe daarom goed research naar de aanbevolen hoeveelheid van kruiden/supplementen en laat je echt door een deskundige adviseren! Zelf hiermee experimenteren is niet slim.
4. Gezonde voeding
Ook in de overgang is het verstandig om hier aandacht aan te besteden (wanneer eigenlijk niet!). Veel vrouwen merken dat ze tijdens de overgang aankomen in gewicht, terwijl afvallen lastiger. Dat komt omdat je stofwisseling vertraagt, waardoor je minder verbrandt en minder calorieën nodig hebt. Het is daarom belangrijk dat je je voeding aanpast. Door de overgang neemt ook je spiermassa af, waardoor je meer moet bewegen om op gewicht te blijven. Overgangsklachten worden beïnvloed door voeding en leefstijl, zegt gynaecoloog Van Dijken. "Alcohol, koffie, thee, gekruid eten en citrusvruchten zijn triggers voor opvliegers." Het zou kunnen helpen om thee te drinken in plaats van koffie, suiker zoveel mogelijk te mijden en vooral wel veel omega 3-vetzuren te nuttigen (dat zit in vette vis, noten en lijnzaadolie bijvoorbeeld). Drink je graag gember thee? Let dan even op. Gember werkt 'verwarmend' en kan dus juist opvliegers veroorzaken. Test het even uit!
Roken is vanzelfsprekend funest voor wie zich zo goed mogelijk wil voelen. Rokers hebben over het algemeen ergere overgangsklachten en komen eerder in de overgang. Rook je? Dan kan je het beste stoppen (sowieso).
5. Meer bewegen
Hoewel er ook vrouwen zijn die zich juist heel goed voelen, kan het ook nogal een shock zijn als je lijf je na jaren trouwe dienst ineens in de steek laat. Slecht slapen, somberheid en stress kunnen ervoor zorgen dat je van een vrolijke vrouw ineens in iemand verandert die je zelf niet eens herkent. Daar hoef je geen genoegen mee te nemen. Het is aangetoond dat voldoende beweging zorgt voor een hoger geluksgevoel, maar voor je als een gek vier keer per week de hardloopschoenen aantrekt of op een spinningfiets klimt, is het slim om te kijken naar wat je lijf je vertelt. Als je al laag in energie zit, kun je bijvoorbeeld beter aan yoga of pilates doen dan aan intensieve cardio. Een onderzoek uit 2019 stelde dat ontspannende activiteiten zoals meditatie en tai chi kunnen helpen om stress te verminderen en de slaapkwaliteit te verbeteren. Dit is niet onomstotelijk bewezen, maar dat neemt natuurlijk niet weg dat je ermee kunt experimenteren. Dagelijks 30 minuten actief bewegen is bovendien bewezen goed voor de gezondheid van je hart, je botten en je brein.
6. Cognitieve gedragstherapie en mindfulness
Cognitie gedragstherapie en mindfulness de last die vrouwen ervaren van overgangsklachten verminderen. Onderzoeker Catheleine van Driel van de afdeling gynaecologie en epidemiologie van het UMCG analyseerde in 2018 twaalf studies naar de effectiviteit van psychologische therapieën voor het verminderen van overgangsklachten. Hoewel de klachten niet minder werden, ervoeren vrouwen wel minder last van hun opvliegers en anders overgangsverschijnselen. Door met klachten om te leren gaan, kan de impact ervan op je leven kleiner worden.
Wist je dat mindfulness ook effectief kan zijn om klachten van depressie te verminderen? Lees hier ons artikel.
7. Minder stress
Stress kan een trigger zijn voor opvliegers. Waar je vroeger alle ballen in de lucht kon houden, kan stress je behoorlijk in de weg zitten tijdens de overgang. Het is voor mensen in de overgang belangrijk dat ze stress (beter) leren managen. Vaak is het in deze levensfase zoeken naar een nieuwe balans. Meer 'me time' kan hier goed bij helpen.
8. Kledingkeuze
Draag vooral loszittende kleding van natuurlijke materialen. Ook kleden in laagjes werkt beter want dan kan je iets uit doen als je het warm krijgt. Beddengoed van natuurlijk materiaal werkt ook beter dan synthetische stoffen. Zet snachts je raam op een kier. Frisse lucht is prettig.
Helpen al deze tips onvoldoende en heb je veel last van opvliegers? Praat er over met je huisarts! Misschien is hormoontherapie jouw oplossing of kan je het medicijn Veoza gaan proberen zodra deze beschikbaar is in Nederland. Vooral voor vrouwen die geen hormonale substitutietherapie mogen gebruiken (bijvoorbeeld vanwege borstkanker) is dit medicijn een uitkomst!
Het is belangrijk dat er meer bekend wordt over de overgang en de klachten die er bij kunnen horen. Vrouwen kunnen zich ook beter voorbereiden op deze transitie door vanaf je 40e aanpassingen door te voeren in je leefstijl.
