Mindfulness en meditatie: wondermiddel tegen depressie?
Uit het ene onderzoek blijkt dat mensen met depressie er baat bij kunnen hebben als onderdeel van een gezonde lifestyle. Uit het andere onderzoek blijkt dat het gevaarlijk kan zijn voor mensen met een depressie. Nou ja! Hoe zit het nou?!
Overvolle agenda’s en constant piepende smartphones. Ellenlange to do lists voor je werk, je huis of kinderen. Misschien in deze tijd minder sociale verplichtingen maar de druk is minstens net zo hoog. Herkenbaar? En ook zo toe aan een beetje rust en bezinning in deze gejaagde maatschappij? Volgens velen zijn meditatie en mindfulness daarop het antwoord. Tik meditatie in op Google en er duiken 5.160.000 resultaten op. Mindfulness geeft zelfs 135.000.000 hits. Genoeg informatie over het onderwerp te vinden dus. En plenty onderzoek dat erop wijst dat het zou helpen bij stress, angst en depressie. Het zou ook zorgen voor een betere emotionele balans en meer focus.
Urenlang in lotushouding zitten is niet voor iedereen the way to go
Toch is urenlang in lotushouding stil zijn en stil zitten niet voor iedereen the way to go. Integendeel zelfs. Als je je heel gedeprimeerd en angstig voelt, kan mediteren jouw negatieve gevoelens en gedachten juist verergeren. Want wanneer je naar binnen keert en er geen prikkels van buitenaf zijn, kunnen gedachten en fantasie met je aan de haal gaan, en zelfs leiden tot hallucinaties. Met mediteren beginnen zonder de juiste begeleiding is daarom niet slim als je angstig of depressief bent. Beter laat je je in dat geval doorverwijzen door de huisarts of zoek je een cursus uit via de Vereniging Mindfulness Based Trainers Nederland (VMBN), zodat je zeker weet dat hulp krijgt van een gekwalificeerde trainer.
Wanneer je het goed aanpakt zijn meditatie en mindfulness uiteindelijk vaak supergoed om je psychische klachten te verminderen. Het leert je namelijk om je niet langer te vereenzelvigen met je negatieve gedachten. Wie last heeft van angst en/of depressie weet waarschijnlijk wel waar we het over hebben: het gevoel dat je emoties de overhand nemen. Het is dan moeilijk om objectief te kijken naar jezelf en aan te voelen welke gedachten reëel zijn en welke in je hoofd groter en zwaarder worden dan ze daadwerkelijk zijn. Mindfulness helpt om van een afstandje naar jezelf te kijken en te zien dat sommige van die hersenspinsels helemaal niet van jou zijn, maar van je ziekte. Die kunnen dus overboord, ze maken je alleen maar van streek en brengen niks goeds.
Je hersenen trainen, zodat je je aandacht kunt brengen naar het heden
Maar hoe werkt dat dan? Mindfulness betekent eigenlijk niets meer of minder dan aanwezig zijn in het hier en nu. Mediteren is de manier waarop je mindful kunt worden. Mindfulness worden is dus het doel, meditatie de weg ernaartoe. Dat hoeft echt niet spriri-wiri in een achterafzaaltje met wierook, klankschalen en Tibetaans gezang (tenzij je daar heel lekker op gaat natuurlijk, dan is het top). Al die dingen zijn versiering voor waar het echt om draait: je hersenen trainen, zodat je je aandacht kunt brengen naar het heden. Eigenlijk een vorm van cognitieve gedragstherapie. We know, dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want in ons hoofd zijn we continu bezig met het verleden én de toekomst, in plaats van het nu. Van het steeds maar weer terugdenken aan een vervelende discussie (waar ondergetekende zeer goed in is) tot een lastig telefoongesprek waar je tegenop ziet, en van het boodschappenlijstje tot aan dat moeilijke tentamen waar je nu echt eens voor moet gaan studeren. En dan hebben we dingen als eventuele relatieperikelen, gezondheidsproblemen en algemeen druk zijn nog niet eens meegerekend...
Ben jij eigenlijk vaak in het hier en nu? De meeste mensen moeten waarschijnlijk bekennen dat dat zelden het geval is. Met meditatie breng je je aandacht naar dit moment. Dat doe je door bijvoorbeeld naar je ademhaling te luisteren, aan een voorwerp te denken of een woord te herhalen in je hoofd. En dat doe je vooral door niet boos op jezelf te worden als dat even niet lukt. Dwaal je af, dan breng je je aandacht weer rustig terug. Onderzoek laat zien dat er, als je dit een paar keer per week doet, neurologisch en hormonaal allerlei goede dingen in je lichaam gebeuren. De hoeveelheid stresshormoon die je aanmaakt wordt minder, je immuunsysteem krijgt een boost, je bloeddruk wordt beter, er is meer balans in je emoties en last maar zeker not least: angst en depressie worden minder. Het is wel goed te realiseren dat mindfulness natuurlijk geen wondermiddel is, het lost niet zomaar je depressie op. Maar als onderdeel van een goede lifestyle helpt het wel degelijk bij herstel en mogelijk het voorkomen van depressie.
Minder stress en meer grip op je leven
Hoe meer je deze vaardigheid traint, hoe sterker je hersenspieren worden en hoe makkelijker het wordt om niet afgeleid te raken. Wie het een paar weken lang 10 tot 30 minuten per dag probeert, gaat dat waarschijnlijk merken in het dagelijkse functioneren: een rustiger hoofd, meer focus en concentratie, minder stress en meer grip op je leven. Daardoor word je effectiever en productiever, dus de tijd die je erin stopt verdien je waarschijnlijk dubbel en dwars weer terug. Dat ziet het bedrijfsleven trouwens ook: tegenwoordig stimuleren bedrijven als Google en Facebook hun werknemers om te mediteren.
Een fijne bijkomstigheid is dat mensen die regelmatig mediteren, aangeven dat het hun zelfbeeld op een positieve manier heeft veranderd. Allerlei negatieve overtuigingen (ik ben zwak, ik ben dom, ik ben niet aardig genoeg... Je weet vast waar we het over hebben) gaan overboord. Dat is fijn, want zulk soort gedachten hebben nog nooit iemand geholpen om vrolijker in het leven te staan. Ook wijst onderzoek uit dat de mediterende mens minder kans heeft op een burn out of een depressie en dat zij milder over zichzelf (en anderen) oordelen. Dus hop, waar wacht je nog op? Zoek de stilte in jezelf en op naar het hier en nu. Het vergt wat oefening en geduld maar levert heel wat op. Peace out!
Wil je meer lezen over dit onderwerp? Twee aanraders zijn:
Mindfulness en cognitieve therapie bij depressie van Zindel Segal
Mindfulness en bevrijding van depressie ‘voorbij chronische ongelukkigheid’ van Mark Williams
