Het hormoonspiraaltje

Wat zegt de bijsluiter.

Wat is het

Het spiraaltje is na de anticonceptiepil het meest gebruikte voorbehoedsmiddel in Nederland. De meestgebruikte spiraaltjes zijn het koper- en het hormoonspiraaltje. De één is omwikkeld met koperdraad. Dat zorgt ervoor dat zaadcellen inactief worden en de eicel zich niet kan innestelen. Een hormoonspiraal doet dat tweede ook en regelt daarnaast een taaie slijmprop in de baarmoedermond, waar zaadcellen bijna niet doorheen komen. Allebei heel effectief. Het hormoonspiraal wordt in de baarmoederholte geplaatst en geeft iedere dag plaatselijk een piepklein beetje van het hormoon Levonorgestrel af - wat een progestageen is. De werkzame stof levonorgestrel (0,015 mg per dag in de Mirena en 0,009 mg in de Kyleena) die in de hormoonspiraal zit, zorgt ervoor dat je vijf jaar lang niet zwanger raakt en dus niet meer over je anticonceptie hoeft na te denken.

De hormoonspiraal heeft de vorm van een ankertje en zijn ongeveer 3 centimeter groot. Er zitten twee draadje aan, die uit je baarmoedermond hangen, zodat de arts ‘m er makkelijk weer uit kan halen. Na vijf tot zes jaar wordt ‘ie minder betrouwbaar en moet je hem eruit laten halen of vervangen.

Hoe werkt het

Je kunt een spiraaltje het best laten plaatsen tijdens of vlak na de menstruatie. Zo weet je zeker dat je niet zwanger bent en de baarmoedermond is in deze periode iets soepeler, wat het inbrengen makkelijker maakt. Dit kun je verwachten: er wordt een spreider (speculum of eendenbek) ingebracht. Vaak is deze van tevoren warm gemaakt, zodat het iets prettiger aanvoelt. Om het spiraaltje te kunnen plaatsen moet de baarmoedermond met een klemmetje worden beetgepakt. Dat kan een beetje pijnlijk zijn, je kunt daarom vragen om een plaatselijke verdoving van de baarmoedermond. Het verdoven gebeurt met een heel dun naaldje en doet geen pijn.

De lengte van de baarmoederholte wordt opgemeten en daarna wordt het spiraaltje in de baarmoeder geschoven. Je kunt kramp krijgen maar meestal trekt dat na een paar minuten weer weg. Als je een uur voor het plaatsen een Naproxen 500 mg of 2 paracetamol-tabletten van 500 mg neemt, heb je over het algemeen nauwelijks last.

Meer lezen hoe andere vrouwen dit hebben ervaren? Klik hier.

Soorten

Er zijn veel verschillende merken spiraaltjes op de markt. De meest gebruikte hormoonspiraaltjes zijn het Mirena spiraal en het Kyleena spiraal.

Betrouwbaarheid

Het hormoonspiraaltje is erg betrouwbaar. De kans op zwangerschap is ongeveer 0.2%.

Waar haal je ‘m

Een hormoonspiraal is enkel verkrijgbaar bij de apotheek.

Kosten

De prijs van een spiraaltje verschilt erg per merk. Het bekendste hormoonspiraaltje is het Mirena spiraal. Deze kost € 160. Een Kyleena heb je voor € 150. Helaas ben je er dan nog niet: het spiraaltje moet ook nog geplaatst worden. Laat je dit doen door een specialist of gynaecoloog? Dan kost dit je ongeveer 250 euro. Sommige huisartsen plaatsen het spiraaltje zelf. In dit geval kost het je niets, want een bezoekje aan de huisarts valt volledig onder de basisverzekering. Overleg dus altijd even met je huisarts over de mogelijkheden.

Ben je jonger dan 21 jaar? Dan krijg je anticonceptie uit de basisverzekering vergoed. Je betaalt hier dan wel je eigen risico voor. Heb je je eigen risico al helemaal betaald? Dan krijg je het koperspiraaltje volledig vergoed. Ben je ouder dan 21 jaar? Dan wordt anticonceptie helaas niet meer vergoed vanuit de basisverzekering.

Voordelen

• Je hoeft minstens 5 jaar niet aan voorbehoedsmiddelen te denken;

• Bij een hormoonspiraal: de afgifte van de hormonen gebeurt in je baarmoeder;

• Na verwijderen van een spiraal ben je direct weer vruchtbaar;

• Een hormoonspiraal vermindert de menstruatie bij de meeste vrouwen. Bij sommige vrouwen stopt de menstruatie zelfs helemaal.

Nadelen

• Sommige vrouwen vinden het plaatsen pijnlijk.

• Je bent niet beschermd tegen SOA’s.

• In een hormoonspiraal zit een klein beetje progestageen. Dit hormoon kan in de eerste maanden zorgen voor acne, hoofdpijn, duizeligheid en gezwollen borsten.

• Je baarmoeder moet wennen aan een spiraaltje en dat kan in het begin buikpijn veroorzaken.

Bijwerkingen

Hormoonspiraal (Kyleena, Mirena):

• Verandering van de menstruatie: spotting, onregelmatig bloedverlies, uitblijven van menstruatie;

• Stemmingswisselingen (nooit aangetoond);

• Migraine (nooit aangetoond) -bij sommige vrouwen wordt de migraine juist minder;

• Acne;

• Overmatig lichaamsbeharing (hirsutisme) (nooit aangetoond).

Contra indicaties

Een spiraaltje kan niet geplaatst worden wanneer jouw baarmoeder een afwijkende vorm heeft, bij een soa, een zwangerschap, onverklaard bloedverlies/buikklachten of een recente bevalling (< 6 -12 weken). Een hormoonhoudend spiraaltje wordt afgeraden bij vrouwen die gevoelig zijn voor bepaalde hormonen of met trombosegevoeligheid en bepaalde vormen van kanker.

Mentaal

De hormonen die ons lichaam in komen via hormoonhoudende anticonceptie, werken in onze baarmoeder, maar ook op de hersenen. Een hormoonspiraal doet dus niet alleen iets met je vruchtbaarheid, maar ook je psyche. Wat de hormoonspiraal niet zo sterk als de pil doet, is de lichaamseigen hormonen afvlakken en daarom is lange tijd gedacht dat de hormoonspiraal ons mentale welzijn niet beïnvloedt. Dat leek een van de grote voordelen van het spiraal ten opzichte van de pil. Maar nieuw onderzoek geeft steeds meer bewijs dat een hormoonspiraal ook negatieve veranderingen in je stemming en libido kan veroorzaken. Maar hoe of wat precies, daar is nog niet zoveel over bekend.

En dan nog even dit

Wanneer je je spiraaltje laat verwijderen, ben je daarna direct weer vruchtbaar. Je kunt een spiraal 10 tot 12 weken na een zwangerschap en bevalling weer plaatsen tenzij je borstvoeding geeft. Dan kan je beter nog even wachten en bijvoorbeeld condooms gebruiken.