Alles over de overgang en de menopauze

Iedereen is wel bekend met het woord ‘de overgang’ of de menopauze. Bijna de helft van de wereldbevolking heeft er mee te maken. Zelfs Michelle Obama heeft het openlijk gehad over haar ervaring met de overgang en Caroline Tensen schreef er een boek over. Dus waarom weten veel mensen toch nog zo weinig over dit begrip? Wat betekent het eigenlijk en welke klachten horen bij de overgang?

Wat is de overgang? 

Tijdens de overgang stoppen je eierstokken geleidelijk met de aanmaak van de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron. Hierdoor zal je menstruele cyclus op termijn stilvallen en ben je niet meer vruchtbaar.

Wat je moet weten is dat de ‘overgang’, vaak ook als menopauze aangeduid,  kan worden opgedeeld in 3 fases: de perimenopauze, de menopauze en de postmenopauze. perimenopauze,  is de periode voorafgaand aan de menopauze, dan is er de menopauze, en dat wordt gevolgd door de postmenopauze. Deze drie fases hebben ieder hun eigen symptomen waaraan ze te herkennen zijn. Zoals gezegd wordt de overgang of de menopauze gebruikt voor alle drie de fases maar formeel klopt dat dus niet. De term premenopauze ziet op de periode voorafgaande de perimenopauze waarin de hormonen nog niet dalen.

De perimenopauze of premenopauze

De perimenopauze begint gemiddeld 5-10 jaar voor de menopauze. Je lichaam laat als het ware merken dat het zich klaarmaakt voor de menopauze. Er beginnen hormoonveranderingen op te treden. De eerste klachten van de overgang kunnen zijn: opvliegers, nachtzweten, onregelmatige en hevige menstruatie. Maar ook klachten zoals hartkloppingen, gewrichtspijnen en vaginale droogheid kunnen voorkomen. Ook kan je last krijgen van emotionele klachten zoals vergeetachtigheid, een korter lontje etc. Kortom, een hele waslijst met vervelende symptomen waar je mee moet dealen.

Laat je trouwens niet voor de gek houden door de onregelmatige menstruaties in de perimenopauze. Het zal nog zeker een paar jaar duren voordat de menopauze oftewel je laatste menstruatie plaatsvindt. Je bent dus nog steeds vruchtbaar tijdens de perimenopauze. Wees daarom verstandig en neem de juiste voorzorgsmaatregelen als je niet zwanger wilt worden.

De menopauze

Dan is het moment van de menopauze aangebroken. De menopauze is letterlijk de dag van je laatste menstruatie. Het is dus letterlijk 1 dag. Je weet eigenlijk pas achteraf wanneer de menopauze heeft plaatsgevonden, want het is lastig te bepalen wanneer je daadwerkelijk je laatste menstruatie hebt gehad. Daarom spreken we ook wel van de menopauze als je een jaar lang niet hebt gebloed. Een natuurlijke menopauze gebeurt meestal tussen de 40 en 58 jaar. De gemiddelde leeftijd ligt rond de 51 jaar, maar je kan er vaak vanuit gaan dat je rond dezelfde tijd de menopauze intreedt als je moeder en grootmoeder.

De postmenopauze

En last but not least: postmenopauze. Dit is de periode nadat je menstruatie langer dan een jaar is uitgebleven. De meeste symptomen van de overgang worden ervaren tijdens de perimenopauze en de menopauze zelf, maar de postmenopauze kan ook een tricky periode zijn. Doordat de hoeveelheid oestrogeen blijft afnemen tijdens de postmenopauze, kan het zo zijn dat je nooit echt van de klachten af komt. 

De behandeling van symptomen van de overgang

De overgang wordt door iedereen anders ervaren. De een heeft nergens last van en de ander voelt zich een totaal ander mens. Als je meer kennis hebt over deze nieuwe levensfase weet je ook wat je te wachten staat. Het is dan makkelijker om eventuele klachten te beheersen. 

Wat kan je zelf doen bij klachten bij de overgang

Gelukkig kan je veel zelf doen om overgangsklachten te verminderen. Het begint met een gezonde leefstijl. Inkopper? Ja, misschien wel maar gezonde voeding, beweging, goede slaap en stressmanagement hebben een positieve invloed op overgangsklachten. Een paar tips:

• Eet voldoende groenten (liefst 400 gram per dag!), noten, zaden, vis en fruit. Probeer bewerkte voeding te voorkomen. Er zit vaak veel zout en suiker in en dat wil je juist niet.

• Vermijd zoveel mogelijk cafeïne, alcohol en daar is die weer, suiker!

• Beweeg regelmatig, zowel krachttraining (heel belangrijk!) als matig intensieve cardio. Ook soepel blijven door bijvoorbeeld yoga of pilates is fijn.

• Plan meer ruimte in voor ontspanning. Zorg dat je stress onder controle houdt. Stress is een grote boosdoener als het aankomt op hormonale klachten.

• Maak slaap je prioriteit.

Hormonale substitutietherapie (HST)

Mocht je veel last hebben van de lichamelijke en/of mentale overgangsklachten dan is een behandeling met (bio-identieke) hormonen een mogelijkheid. De klachten kunnen verminderen of zelfs verdwijnen.  In de landen om ons heen wordt hormonale substitutietherapie (HST) veel voorgeschreven maar in Nederland zijn we hier nog heel terughoudend mee. Onterecht. Hormonale substitutietherapie kan voor veel mensen een uitkomst zijn zonder dat het onnodig veel risico’s geeft. Veel mensen zijn bang voor een verhoogde kans op borstkanker maar daar is geen bewijs voor bij vrouwen die jonger zijn dan 50 jaar. Bij vrouwen ouder dan 50 jaar is er zo goed als geen verhoogd risico (mits er geen andere risicofactoren zijn zoals bijvoorbeeld roken, veel alcoholgebruik en overgewicht). 

Overweeg je hormonale substitutietherapie (HST), laat je dan goed adviseren door je (huis)arts. Het is en blijft maatwerk.