Ongewild urine verliezen of je plas niet goed kunnen ophouden. Hoe komt dat?
Urine incontinentie gebeurt niet alleen bij ouderen of zwangere mensen. 1 op de 5 vrouwen heeft hier last van en incontinentie bij mannen en penis bezitters is zeker geen zeldzaamheid. Praten over dit ‘gênante’ onderwerp vinden we lastig waardoor veel van ons lang blijven doorlopen met incontinentiemateriaal in onze onderbroek. Terwijl dat vaak helemaal niet nodig is! Er is in veel gevallen namelijk iets aan te doen.
Stress incontinentie en urge incontinentie: wat is het verschil?
Urine incontinentie betekent eigenlijk ongewild urineverlies. Het verliezen van plas op momenten dat je het niet wilt. Je kan urine incontinentie verdelen in twee soorten incontinentie: stress urine incontinentie (of inspanningsincontinentie) en zogenaamde urge urine incontinentie.
Stress urine incontinentie
Met stress urine incontinentie, oftewel inspanningsincontinentie, bedoelen we ongewild urineverlies bij bijvoorbeeld niezen, hoesten, op de trampoline, of wanneer je uit een stoel opstaat. Maar ook bijvoorbeeld bij een lange wandeling of hardlopen kan urineverlies ontstaan.
Wat is de oorzaak van stress incontinentie?
Bij stressincontinentie ontstaat er eigenlijk meer buikdruk op je bekkenbodem dan dat je bekkenbodem aankan. Bij elke stap die je zet, drukt het gewicht van de organen in de buik op de bekkenbodem. De bekkenbodem raakt op een gegeven moment vermoeid. Op dat moment begin je bij elke stap die je zet een paar druppels urine te verliezen.
Te zwakke bekkenbodemspieren of te gespannen bekkenbodemspieren
Je bekkenbodem kan zwakker zijn als gevolg van hypotonie of hypertonie. Het is goed om je te realiseren dat zowel bij hypotonie als bij hypertonie de bekkenbodemspieren zwak zijn.
Hypotone bekkenbodemspieren
Hypotone bekkenbodemspieren zijn te slappe bekkenbodemspieren. Een voorbeeld waarbij dit kan gebeuren is een bevalling, de overgang of leeftijd. Bij een vaginale bevalling wordt het bindweefsel en de bekkenbodem enorm uitgerekt, er moet immers een kindje uit. Zie het als een heftige verstuiking van je bekkenbodem waarbij de spieren en bindweefsel behoorlijk zijn uitgerekt. Het is een soort doorgezakte bodem van een mand.
Een ander voorbeeld waarbij je dit vaker ziet is bij ouderen. Ouderen zijn over het algemeen al minder actief en minder sterk. Zodra ze een paar weken door ziekte in bed komen te liggen, verslappen de bekkenbodemspieren snel. Twee weken bedlegerig zijn kan voor ouderen al urine incontinentie betekenen.
Hypertone bekkenbodemspieren
Bij hypertonie zijn de spieren te gespannen of overactief. Je zou denken dat juist die spanning de spieren sterk houdt maar niets is minder waar. Spieren hebben ontspanning en een goede doorbloeding nodig om te kunnen herstellen en om in kracht en volume te kunnen groeien. Dit noemen we regenereren. Als de spieren vaak gespannen zijn neemt de doorbloeding af en kan er geen of nauwelijks regeneratie plaats vinden. De spier wordt vervolgens juist dunner en dus zwakker! Dat geldt overigens voor al je spieren in je lichaam. Rustdagen worden ook niet voor niets geadviseerd bij sporters! Dat is de tijd die je spieren nodig hebben om sterker te worden.
Wat zijn de symptomen die kunnen wijzen op hypertonie?
Stress incontinentie kan dus samengaan met hypertonie. De typische van hypertonie zijn:
Hesitatie: Je moet regelmatig of altijd ‘even wachten’ voordat de urine er uit komt. Dat is bij kou normaal maar als je dit vaak of altijd hebt, dan kan dit een teken zijn. Ook een sproeiende straal, en niet uitgeplast gevoel, en terugkerende blaasontstekingen zijn aanwijzingen.
Obstipatie: Door de hoge spanning wordt je ontlasting omhoog gedrukt in je darmen waardoor het feitelijk te lang blijft zitten en er moeilijk uit komt.
Pijn bij de penetratie seks en pijn in de bekkenbodem kan ontstaan door te gespannen of overactieve bekkenbodemspieren. Mensen met een penis kunnen pijn aan hun penis en/of balzak krijgen.
Lage rugklachten; soms zet het lichaam de bekkenbodem in ter compensatie van een gebrek aan rompstabiliteit, met een te hoge bekkenbodemspanning als gevolg.
Bekkenbodemspieren worden vaak hypertoon om de volgende redenen:
Situaties waarin (onbewust) de buikspieren regelmatig worden aangespannen. Denk aan stress, hyperventilatie maar ook aan vaginale irritatie, een te strakke broek waardoor de buikspieren worden aangespannen.
Bekkenbodemspieren worden vaak hypotoon om de volgende redenen:
Bevalling, waarbij een knip, vacuümverlossing en een geboortegewicht van meer dan 4 kg een extra verhoogde kans geeft op urine incontinentie.
Zwaar tillen (denk aan mensen met een fysiek zwaar beroep of bij zwaar gewichtheffen en verkeerd ademen)
Het bespelen van een blaasinstrument zoals een saxofoon
Chronisch hoesten (bijvoorbeeld mensen die last hebben van COPD)
Overgewicht
Ouderdom
Urge urine incontinentie
Bij zogenaamde urge urine incontinentie zie je dat mensen vaak naar de wc gaan om te plassen en onderweg urine verliezen. Dit terwijl de blaas nog (lang) niet vol is. Ken je het gevoel dat je denkt dat je moet plassen, bijvoorbeeld als je water hoort lopen, en dan opeens echt hoognodig moet? Je vervolgens net wel of niet de wc op tijd haalt en eenmaal op het daar voelt dat het maar een klein plasje was? Dat dus! Bij urge urine incontinentie verliezen mensen druppels, scheutjes en soms de hele blaasinhoud voordat ze de wc bereiken, doordat de blaas zichzelf al begint leeg te knijpen voordat dat de bedoeling is.
Wat is de oorzaak van urge urine incontinentie
De oorzaak van urge incontinentie kan een (te) hoge spanning in de buik en bekkenbodem zijn. Door de spierspanning duwen de bekkenbodem en buik tegen de blaas die vervolgens een signaal krijgt dat hij leeg gemaakt moet worden. Veel mensen herkennen wel het fenomeen dat je in de ochtend voortdurend naar het toilet moet als je in de middag een examen of belangrijke afspraak hebt. Juist, dat komt dus doordat je door de stress je buik en bekkenbodem aanspant. Vanuit onze evolutie een hele logische reactie van je lichaam want die aanspanning van je spieren heb je nodig om te vluchten, aan te vallen of te bevriezen. Zo vaak naar het toilet gaan vanwege deze spanning noemen we ‘frequency’.
Vaak zie je deze ‘frequency’ gecombineerd met ‘urgency’: Het opeens hoognodig moeten als je aan plassen denkt en het toilet niet op tijd halen. Terwijl je blaas eigenlijk nog niet vol is. Denk aan altijd ‘moeten’ plassen als je water hoort lopen. De oorzaak hiervan is dat als je aan plassen denkt, je blaas een signaal krijgt dat hij leeg moet. De blaas begint samen te knijpen waardoor de urine via de plasbuis door de bekkenbodem komt. Dan voel je de urine lopen en wat doe je dan: knijpen! Je spant je bekkenbodem aan en die geeft je blaas het signaal dat je niet gaat plassen. Vaak kan je de urine dan nog tegenhouden maar soms lukt dat niet en verlies je urine. Dit heeft dus echt te maken met je eigen gedachten en niets met het echt moeten plassen.
Wat is de behandeling bij urine incontinentie?
Bekkenfysiotherapie
Er is eerst onderzoek nodig door een deskundige, zoals een bekkenfysiotherapeut, om precies vast te stellen wat er aan de hand is. Heb je bijvoorbeeld een te gespannen bekkenbodem en ga je je spieren trainen, dan maak je het alleen maar erger!
Bij voorkeur doet een bekkenfysiotherapeut na de eerste intake een inwendig onderzoek. Dat doen ze met een vinger en glijmiddel. Een eendenbek komt er (gelukkig!) niet aan te pas. Uiteraard gebeurt dit alleen met instemming van de client. Met het stellen van vragen kan een bekkenfysiotherapeut ook een bekkenfysiotherapeutische diagnose stellen.
Afhankelijk van de diagnose wordt een behandelplan opgesteld. Vaak begint dit eerst met een stukje awareness, oftewel bewustwording en herkenning. Dit kan al veel effect hebben. Veel mensen herkennen opeens waar de spanning zit, of ontbreekt, en kunnen al snel beter aan- of ontspannen. Daarna ga je de bekkenbodemspieren weer trainen om ze sterker te maken. Hou er rekening mee dat een dergelijk traject best wat inspanning vergt en je hier een tijd mee bezig bent.
Om zoveel mogelijk te profiteren van de behandelingen is het belangrijk dat je de adviezen toepast in je dagelijks leven. Ook als je na de behandelingen geen klachten meer hebt.
Operatie
Als blijkt dat bekkenfysiotherapie niet voldoende helpt, dan is een operatie een mogelijkheid.
Bij stress urine incontinentie kan er een zogenaamde midurethrale sling worden geplaatst. We noemen dit ook wel een TVT bandje of een bandje tegen urineverlies. Er wordt een kunststof bandje onder de plasbuis geplaatst. Als de druk hoger wordt dan drukt de plasbuis tegen het bandje. De urine loopt er dan minder makkelijk langs naar buiten.
Verzakking
Soms speelt een verzakking een rol bij de klachten. De symptomen van een milde verzakking
kunnen in veel gevallen verminderen door training van de bekkenbodemspieren, maar bij een ernstige verzakking is operatie een optie.
Bij een verzakking van vaginawand of blaas, kan een plastiek worden uitgevoerd in de voorwand of achterwand. Dit kan je vergelijken met het innemen van een rok. Deze operatie gebeurt via de vagina. Als de baarmoeder of vagina top verzakt is, is een sacrospinale fixatie vaak de oplossing. Hierbij wordt het weefsel opgehangen aan de benige structuren in het bekken.
