Wat is PCOS

Wat is PCOS?

PCOS, de afkorting van Polycysteus Ovarium Syndroom te verduidelijken zullen we het voor je ontleden. Poly staat voor veel, Cysteus zijn vochtblaasjes en Ovarium is Latijn voor eierstok. PCOS houdt dus in dat er meerdere vochtblaasjes op de eierstokken zitten. Het is eigenlijk een foute naam omdat de cystes in de eierstok eigenlijk gewoon gezonde ei blaasjes zijn. Ongeveer 10 tot 15% van de vrouwen heeft hier last van en daarmee is het de meest voorkomende door hormonen veroorzaakte aandoening onder vrouwen en vulva bezitters. Maar er is relatief weinig over bekend en veel mensen weten niet eens dat ze hier last van hebben.

Wat is de oorzaak van PCOS?

Het toegenomen aantal ei blaasjes is op zichzelf gunstig het komt omdat vrouwen met PCOS ook vaker een verhoogde hoeveelheid mannelijk geslachtshormoon in hun bloed hebben. Waarschijnlijk hebben hormonen hiermee te maken. Het LH (hormoon dat de eisprong opwekt) is dan verhoogd en dat zorgt voor deze verhoging van de mannelijke geslachtshormonen. Het FSH (hormoon dat de ei blaasjes doet rijpen) heeft een verlaagde waarde. Doordat de FSH-waarde onvoldoende is, rijpen de ei blaasjes niet zoals van ze wordt verwacht. Hierdoor blijven ze als het ware hangen en groeien ze niet uit tot een ei blaasje die uiteindelijk springt en vrijkomt uit de eierstok. Deze verstoorde ei blaasjes-rijping zorgt er dan ook voor dat de eisprong meestal niet optreedt en daardoor de menstruatie ernstig ontregelt kan worden.

Is PCOS erfelijk?

Ja. Vast staat dat genetische aanleg en omgevingsfactoren een rol spelen. Mensen met een bepaalde genetisch aanleg lijken sneller PCOS te krijgen. Ook erfelijkheid speelt mee. In een gezin komt het vaker voor dat een moeder en dochter het hebben of bijvoorbeeld zussen. Tenslotte is de beste aanwijzing voor erfelijkheid dat eeneiige, dus identieke, tweelingen vaker alle twee PCOS hebben in vergelijking met twee-eiige tweelingen. 

Wat zijn de symptomen van PCOS

PCOS kent een aantal kenmerken:

• Een teveel aan mannelijke hormonen in het lichaam (dat noemen we hyperandrogenisme) en/of een teveel aan mannelijke hormonen in het bloed (dit noemen we hyperandrogenisme). Bij mensen met PCOS kan zich dat uiten in overmatige lichaamsbeharing (hirsutisme), acne en haaruitval (alopecia). 

• Een onregelmatige eisprong of geen eisprong (oligo-ovulatie of anovulatie). Je hebt een onregelmatige menstruatie of deze blijft zelfs maandenlang weg.

• Minimaal 20 ei blaasjes in een van de eierstokken of 20 blaasjes aan beide kanten (polycystische ovaria) ook wel PCOM genoemd. De arts zal een (inwendige) echo maken om je eierstokken te bekijken en een bloedtest afnemen om je hormoonbalans te bepalen.

  . 

De meningen tussen de artsen zijn nog verdeeld over wanneer er sprake is van PCOS maar meestal wordt het principe gehanteerd dat iemand twee van de drie kenmerken moet hebben wil er sprake zijn van PCOS (en andere oorzaken zijn uitgesloten). Omdat je twee van de drie kenmerken kan hebben om de diagnose PCOS te krijgen, betekent het ook dat er dus veel variatie is. Er zijn vier ‘verschijningsvormen’ van PCOS en het klachtenpatroon kan ook echt per persoon verschillen!

Er zijn vier vormen van PCOS, ook wel fenotypen genoemd

In de medische hoek worden er verschillende soorten PCOS onderscheiden, dit noemen we ‘fenotypes’:

• Fenotype A: te veel mannelijke hormonen in het bloed (hirsutisme en/og hyperandrogenisme), geen of weinig eisprongen en veel ei blaasjes in de eierstokken te zien op de echo

• Fenotype B: weinig eisprongen, veel ei blaasjes in de eierstokken te zien op de echo

• Fenotype C: te veel mannelijke hormonen in het bloed bloed (hirsutisme en/of hyperandrogenisme), en geen of weinig eisprongen

• Fenotype D: te veel mannelijke hormonen in het bloed bloed (hirsutisme en/of hyperandrogenisme), en veel ei blaasjes in de eierstokken te zien op de echo

Wat zijn de klachten die horen bij PCOS 

PCOS is een aandoening of een syndroom. Dit betekent dat de aandoening bestaat uit een verzameling van symptomen die kunnen voorkomen. Geen enkel persoon is hetzelfde en dat betekent dus dat PCOS zich bij iedereen anders kan uiten. We kunnen we een rijtje geven van klachten die horen bij PCOS.

• Onregelmatige cyclus, wat betekent dat je niet regelmatig een eisprong hebt. In sommige gevallen kan je maandenlang geen menstruatie hebben.

• Overmatige haargroei op het gezicht ( vaak je kin en gezicht) en lichaam (je onderbuik, bovenbenen en billen). Dit noemen we ook wel hirutisme.

• Acne (vaak op de kaaklijn) of een olieachtige huid

• Dunner wordend haar op je hoofd en haaruitval

• Gewichtstoename dat wel lijkt te komen van ‘de lucht’

Maar ook mentale klachten kunnen voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan:

• Neerslachtigheid en depressieve gevoelens

• Het hebben van een negatief zelfbeeld

• Minder goed om kunnen gaan met stress en angststoornissen (paniek aanvallen)

• Eetstoornissen komen vaker voor bij mensen met PCOS, denk dan aan verstoorde eet relaties, boulimia of anorexia nervosa.

Hoe merk je dat je PCOS hebt?

De symptomen en klachten van PCOS komen vaak naar voren in de latere tienerjaren of begin 20e jaren. Dan merk je vaak dat jouw cyclus anders is dan die van je vriendinnen of zus. Ook kan je dan de eerste klachten gaan ervaren.

Wat kan je doen aan PCOS

PCOS is niet op te lossen met een medicijn of behandeling. Wel kan je zelf veel doen aan de klachten die in sommige gevallen kunnen verdwijnen. Aanpassingen in leefstijl en afvallen hebben een duidelijk effect op de symptomen als je te zwaar bent. Het beperken van stress, een gezond en regelmatig voedingspatroon, goed slapen en bewegen zijn bewezen effectief. Zowel bij lichamelijke klachten als geestelijke klachten. Ook het leren anders omgaan met stress of moeilijke situaties door middel van cognitieve gedragstherapie is effectief. Je kunt deze vorm van therapie doen bij elke psycholoog of psychotherapeut die hierin opgeleid is. Dit hoeft dus niet een expert op het gebied van PCOS te zijn.

Wil je zwanger worden dan worden vaak middelen voorgeschreven die de eisprong opwekken. Je begint meestal met tabletten die je FSH hormoon verhogen door je eigen hormoon huishouding als het ware te foppen. Je krijgt dan weer je eisprong terug en bent dan weer vruchtbaar. De meest gebruikte tabletten zijn Letrozol of Clomid. Als je daar niet zwanger mee geworden bent na een aantal behandelingen of je reageert niet op deze pillen dan ga je meestal over op hormooninjecties. In die spuitjes zit dan het pure FSH waardoor op die manier de eisprong gerealiseerd kan worden. Lukt dat ook niet dan kun je nog steeds zwanger worden via IVF maar dat is zelden nodig bij PCOS. Dit doe je uiteraard in overleg met je behandelend arts.

Wil je (nog) niet zwanger worden en heb je minder dan acht keer per jaar een menstruatie dan is het advies om wel medicijnen te nemen om bloedingen op te wekken. Op deze manier voorkom je dat het baarmoederslijmvlies te dik wordt wat weer een verhoogde kans op baarmoederslijmvlieskanker geeft. Meestal doe je dat met de anticonceptiepil of met een hormoon houdende spiraal. Ook kun je driemaandelijkse kuurtjes met een progesteron hormoon gebruiken om die verdikking van het slijmvlies te voorkomen.

Heb je veel last van overbeharing op plekken waar je het liever niet hebt, dan is het mogelijk om te laseren. Het beste resultaat wordt bereikt met laseren in combinatie met de anticonceptiepil. Ons advies is om het laseren altijd te laten doen door een deskundige, zoals een dermatoloog. 

Ben je onvruchtbaar met PCOS?

Nee, dat hoeft zeker niet zo te zijn. Mensen met een onregelmatige cyclus hebben minder vaak een eisprong en daarom zijn zij vaak wel verminderd vruchtbaar. Het duurt dan vaak langer voordat een zwangerschap tot stand komt en soms is hulp nodig door het slikken of spuiten van hormonen. Uiteindelijk hebben meerdere wetenschappelijke studies laten zien dat vrouwen met PCOS net zoveel kinderen krijgen als vrouwen die geen PCOS hebben. Bovendien zijn vrouwen met PCOS ook langer vruchtbaar ten opzichte van vrouwen zonder PCOS.

Wat zijn de lange termijn gevolgen van PCOS

Op de lange termijn hebben vrouwen met PCOS een verhoogde kans op suikerziekte (vier keer zo vaak) en hoge bloeddruk (drie keer zo vaak). Of vrouwen met PCOS ook vaker hart- en vaatziekten (hersenbloedingen, hartinfarcten) krijgen is niet duidelijk. Als je lang, dat wil zeggen jaren, niets doet om je menstruatie te regelen met bijvoorbeeld de pil dan is de kans op baarmoederslijmvlieskanker ongeveer zes keer hoger dan wanneer je geen PCOS hebt. Baarmoederslijmvlieskanker is echter een zeldzame vorm van kanker en hangt ook samen met roken en overgewicht. Het is dus belangrijk om dit goed in de gaten te blijven houden en er op tijd bij te zijn.

Heb je behoefte aan meer informatie of contact met lotgenoten. Dan kan je hier meer informatie vinden over de PCOS patiëntenvereniging.