Natuurlijke anticonceptie: Apparaatjes of apps om niet zwanger te worden

Op social media wordt veel gesproken over anticonceptie en dan met name over de natuurlijke anticonceptiemethodes door middel van het meten van de lichaamstemperatuur en afscheiding (cervix slijm) eventueel samen met een app. Veel influencers zijn hier laaiend enthousiast over en de weerstand tegen hormonale anticonceptiemiddelen groeit. Ook het gebruik van condooms neemt al jaren af.

Vaak wordt gezegd dat hormonale anticonceptie slecht voor je zou zijn en dat de natuurlijke anticonceptiemethode heel betrouwbaar is. Maar is dit nu allemaal wel zo? Hoe zit het nu echt? Want ook wij op de redactie van Cycle zien veel informatie langs komen op social media die niet altijd klopt of waarbij belangrijke informatie mist! Tijd voor een uitleg.

Wat zijn de natuurlijke anticonceptiemethodes?

Een natuurlijke anticonceptiemethode (Natural Family Planning (NFP)) is een methode waarbij geen gebruik wordt gemaakt van hormonen of andere hulpmiddelen (zoals koperspiraal of condooms) om een zwangerschap te voorkomen. Het idee is van de natuurlijke anticonceptiemethode is dat je de menstruatiecyclus beter leert begrijpen zodat je aan de hand van lichamelijke veranderingen (temperatuur en afscheiding) de vruchtbare dagen kan voorspellen. Er zijn verschillende natuurlijke anticonceptiemethodes. Denk aan de zogenaamde "Billings methode', de sympto-thermale methode en de standaard dagen methode. Tegenwoordig zijn er ook anticonceptie apps op de markt die gebruikt kunnen worden om de vruchtbare dagen te voorspellen.

We zetten het op een rij.

Apps of cyclus computers zoals Clue, Natural Cycles, Lady-Comp en Daysy

Een anticonceptie app zoals bijvoorbeeld Natural Cycles is een app op je telefoon plus een thermometer. Je meet elke ochtend, voor het opstaan, je temperatuur. Deze voer je in, evenals de dagen dat je ongesteld bent. Vervolgens berekent de app of je die dag vruchtbaar bent (zichtbaar met een rood bolletje) of niet (zichtbaar met een groen bolletje). Op een rode dag moet je een condoom of andere bescherming gebruiken als je seks hebt en niet zwanger wilt raken. Geadviseerd wordt om een thermometer met twee cijfers achter de komma aan te schaffen, want hoe nauwkeuriger je meet, hoe makkelijker het voor de app is te bepalen hoe jouw natuurlijke cyclus er uit ziet. Lig je met een kater in bed of heb je een griepje? Dan kan je aangeven dat je temperatuur afwijkend is. Ook PMS klachten kun je toevoegen. Hoe meer informatie de app krijgt, hoe beter Natural Cycles jouw cyclus kan bepalen en hoe meer groene dagen je na verloop van tijd dus zal hebben.

Hoe werkt het

De apps en cyclus computers zijn in de meeste gevallen gekoppeld aan software die - op basis van gegevens over jouw lichaamstemperatuur - via een ingewikkeld algoritme kan voorspellen wat de vruchtbare dagen in je cyclus zijn. Als je ovuleert is je lichaamstemperatuur 0,2 C hoger dan normaal. Deze stijging zie je eigenlijk pas te laat, namelijk nadat je je eisprong hebt gehad en niet meer vruchtbaar bent. Daarom moet je in de meeste gevallen minimaal 3 maanden lang minstens 5 dagen per week gegevens invoeren in de app of computer voordat je hem gaat gebruiken als voorbehoedsmiddel, zodat de app of computer - en jij - genoeg inzicht hebben in je cyclus en je ovulatie.

Hoe betrouwbaar is een dergelijke anticonceptie app of computer?

Over de betrouwbaarheid van deze anticonceptiemethoden is veel discussie. De fabrikant van Natural Cycles app claimt dat de app voor 93% beschermt tegen zwangerschap. De pil heeft een hoger betrouwbaarheidspercentage. Deskundigen zetten grote vraagtekens bij de genoemde 93% van Natural Cycles. Zij zeggen dat de methode (een algoritme gebruiken om je vruchtbare dagen te bepalen) in de praktijk hoge risico’s met zich meebrengt. Er wordt namelijk uitgegaan van een gemiddelde cyclus, terwijl die volgens wetenschappers niet bestaat. Een exacte voorspelling geven kan dus niet en daarom is de app volgens hen niet geschikt als anticonceptiemethode. In Zweden zijn meerdere artsen die de noodklok luiden over Natural Cycles, omdat het hen opviel dat er een groot aantal vrouwen op de abortus afdeling van een ziekenhuis terechtkwam die vertelden Natural Cycles te gebruiken als anticonceptiemethode. Ook in Nederland zijn er artsen van abortusklinieken die aangeven dat er een toename is van onbedoelde zwangerschappen bij met name jonge vrouwen. De reden daarvoor zou zijn dat met name jonge vrouwen er steeds vaker voor kiezen om de natuurlijke anticonceptiemethode te gebruiken of helemaal geen anticonceptie. Harde cijfers dat de natuurlijke anticonceptiemethode tot meer abortussen heeft geleid ontbreekt overigens tot nu toe.

De Billingsmethode

Voor mensen die geen anticonceptie meer willen gebruiken zijn er buiten apps en ovulatiecomputers meerdere opties, zoals de Billingsmethode of kalendermethode. Bij de Billingsmethode kijk je naar de lichaamstemperatuur gecombineerd met de veranderingen in je cervix slijm (afscheiding). De kalendermethode gaat uit van een regelmatige cyclus waarbij je je vruchtbare dagen uitrekent aan de hand van de kalender. Deze laatste methode is niet heel betrouwbaar.

Voordelen van een natuurlijke anticonceptiemethode

Steeds meer vrouwen voelen zich onprettig bij de bijwerkingen en gezondheidsrisico’s van voorbehoedsmiddelen die hormonen bevatten. Ook het kunstmatig regelen van de cyclus staat veel vrouwen tegen. Een natuurlijke methode, al dan niet met gebruik van een app of computer is een vorm van anticonceptie zonder hormonen en volgt je natuurlijke cyclus, dus er komt niks in je lijf behalve eventueel een thermometer. Enthousiaste gebruiksters geven aan dat ze veel beter begrijpen hoe hun eigen lichaam werkt en dat is natuurlijk heel positief! Er zijn dan ook geen bijwerkingen.

In sommige situaties is de natuurlijke anticonceptiemethode minder betrouwbaar

Een natuurlijke anticonceptiemethode werkt alleen als je dit echt op de juiste manier uitvoert en ook hierin consistent bent. Dat geldt overigens ook voor de pil. Kortom, je moet dit nauwkeurig en gestructureerd doen en niet al te veel wisselingen in leefstijl hebben. En dat is juist voor veel mensen lastig! Want tja, je slaapt wel eens een gat in de dag, je drinkt een keer (te)veel wijntjes en krijgt ook eens de griep. Allemaal dingen die we allemaal meemaken maar die van invloed zijn op de betrouwbaarheid van deze methodes.

Ook in een aantal andere gevallen werkt de natuurlijke methode minder goed:

• Bij een onregelmatige menstruatiecyclus (korter dan 21 of langer dan 35 dagen) werkt de app niet optimaal en geeft een verhoogd aantal vruchtbare dagen aan.

• Als je een medische aandoening hebt en zwangerschap een aanzienlijk risico is voor jou of je kindje, kun je deze vorm van anticonceptie beter niet gebruiken.

• Wanneer je hormonale anticonceptie gebruikt of een hormonale behandeling ondergaat die de ovulatie remt, werkt een app niet goed.

• Het wordt afgeraden een app te gebruiken als je borstvoeding geeft, omdat je - als je uitsluitend borstvoeding geeft - de eerste 4 tot 6 maanden na de bevalling meestal niet ovuleert.

• Als je een medische aandoening hebt die tot een onregelmatige cyclus leidt, zoals polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS) of schildklier-gerelateerde aandoeningen, werkt dit systeem niet goed.

• Als je overgangsklachten hebt, wordt de natuurlijke methode afgeraden.

Ben jij dus heel gemotiveerd en ben je heel gestructureerd, dan is een natuurlijke methode (zoals een app, computer of Billingsmethode) een optie. Weet je van jezelf dat je dat niet bent, dan loop je meer risico op een ongeplande zwangerschap bij deze methodes.

Wil je weten hoe hoog de door jou gekozen vorm van anticonceptie scoort op betrouwbaarheid? Dan kun je kijken op de Pearl index. Deze index geeft het aantal zwangerschappen aan dat ontstaat bij honderd vrouwen die gedurende een jaar lang deze methode gebruiken. Gemakshalve kun je dat cijfer meteen lezen als een percentage.

Tot slot!

Wij vinden het goed dat mensen steeds meer onderzoek doen naar de verschillende anticonceptiemethodes en zich goed laten informeren over de mogelijke bijwerkingen (mentaal en/of lichamelijk). Het is ook duidelijk dat er veel meer onderzoek gedaan moet worden naar de effecten en risico's van hormonale anticonceptie Wij zijn blij dat de mogelijkheid voor het ondergaan van een abortus in Nederland bestaat en wij (meestal) zelf deze keuze mogen maken.

Hoe je met je vruchtbaarheid omgaat en de risico's die je daarbij wilt nemen, is een keuze die iedereen voor zichzelf mag maken. Het is een persoonlijke afweging maar let wel: Laat je altijd goed informeren door een deskundige en wat ons betreft, betrek jouw (mannelijke) bedpartner in de discussie. Het is ook zijn verantwoordelijkheid!