Premenstrueel syndroom, oftewel PMS: wat het is en wat je eraan kunt doen

Bloedchagrijnig zijn en het liefst met een warme kruik op je pijnlijke buik in bed willen kruipen: de meeste vrouwen zijn bekend met de lichamelijke en geestelijke ongemakken die de menstruele cyclus met zich meebrengt. Maar bij 5 tot 25 procent van de vrouwen in vruchtbare leeftijd zijn die klachten zó erg dat ze het dagelijks leven een stuk moeilijker - soms bijna onmogelijk- maken. Welkom in de wereld van premenstrueel syndroom, oftewel PMS.

Wat is premenstrueel syndroom (PMS)?

Grote kans dat je weleens van het premenstrueel syndroom (PMS) of premenstruele klachten hebt gehoord. Het is een verzamelnaam voor een flinke vergaarbak aan symptomen, zowel lichamelijk als emotioneel, die elke maand terugkomen in de tweede helft van de cyclus, voorafgaand aan de menstruatie.

Wat zijn PMS klachten?

Stemmingswisselingen, dodelijk vermoeid zijn, hoofdpijn, buikpijn, rugpijn en sugarcravings. De symptomen zijn hetzelfde als bij ‘normale’ menstruatie klachten maar dan een graadje of 100 erger. Bij sommige vrouwen duren ze een paar dagen, maar de echte pechvogels zijn twee weken per maand de sjaak. Op de dag dat ze ongesteld worden verdwijnen de klachten als sneeuw voor de zon, waarna je minstens een week klachtenvrij bent. Daarna duiken de klachten weer als een gemene pestkop op.

De meeste vrouwen die last hebben van PMS, merken dit voor het eerst na een zwangerschap of zo rond hun dertigste. Jonge vrouwen hebben er weinig last van, maar hoe ouder je wordt, hoe erger de klachten. Er gloort gelukkig wel hoop aan de horizon: na de overgang is het premenstrueel syndroom verleden tijd en ook tijdens een zwangerschap hebben vrouwen er over het algemeen geen last van.

Hoe ontstaat PMS?

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de oorzaak van PMS, maar de oorzaak lijkt in de hoek van de hormonen te liggen. Vrouwen met premenstrueel syndroom hebben niet meer hormonen dan vrouwen die er geen last van hebben. Wel lijkt het er op dat ze gevoeliger zijn voor progesteron, het hormoon dat wordt aangemaakt na de eisprong. Onderzoeken wijzen uit dat ze in deze periode een tekort aan het gelukshormoon serotonine hebben in de hersenen. Dat kan een genetische oorzaak hebben en is bovendien waarschijnlijk erfelijk.

PMS-klachten worden lang niet altijd serieus genomen en PMS-patiënten worden niet zelden gezien als aanstellers. Dat is erg, want premenstrueel syndroom is een ernstige aandoening die voorafgaand aan de menstruatie epilepsie, diabetes, astma, migraine en allergieën kan triggeren, maar vooral ook geestelijk een zware wissel op iemands leven trekt.

Opvallend genoeg komen PMS klachten trouwens in de westerse wereld veel meer voor dan elders. Er lijkt een relatie met stress te zijn: werk, eventuele kinderen, sociale activiteiten en er smashing willen bijlopen. Al die ballen hoog houden is niet makkelijk. Ook de norm dat niemand mag merken dat je ongesteld bent kan stress geven. Het is niet de bedoeling dat je slechter presteert gedurende een bepaalde periode in je cyclus. En last but not least: het westerse eetpatroon (suiker, koffie, alcohol) en zogenaamde ‘bewegingsarmoede’ lijken ook debet aan de klachten veroorzaakt door het premenstrueel syndroom. Als je gevoelig bent voor hormoonschommelingen, kunnen bovenstaande dingen zorgen voor verergering van de klachten, denken sommige artsen.

Hoe weet je of je PMS hebt?

De diagnose PMS kan alleen worden vastgesteld door het bijhouden van een klachtenkalender. Dat doe je door twee menstruatiecyclussen lang op te schrijven wanneer de klachten beginnen, welke klachten het zijn en hoe lang deze klachten aanhouden. Als de klachten de hele maand hetzelfde blijven en je dus niet minstens een week klachtenvrij bent, is de kans groot dat je iets anders hebt dan PMS. Een bezoek aan de huisarts is dan aan te raden, om te onderzoeken wat de reden is voor je klachten.

De PMS symptomen lijst

Het woord syndroom betekent dat er sprake is van een combinatie van verschillende klachten. En dat kun je bij PMS wel stellen: er meer dan honderd verschillende symptomen die in verband worden gebracht met premenstrueel syndroom. Geen enkel persoon heeft ze allemaal en ze kunnen ook per menstruatie verschillen. De PMS symptomen lijst is de volgende:

• Depressieve gevoelens

• Vermoeidheid/gebrek aan energie

• Stemmingswisselingen

• Driftbuien

• Huilerigheid

• Nervositeit

• Prikkelbaarheid

• Angst

• Opgeblazen gevoel

• Pijnlijke en gespannen borsten

• Buikpijn en buikkrampen

• Lage rugpijn

• Hoofdpijn

• Gewrichtspijn

• Vocht vasthouden (vaak in handen en voeten)

• Gewichtstoename

• Spijsverteringsklachten (misselijkheid, maagkrampen, verstopping)

• Slecht slapen

• Concentratiestoornissen

• Minder zin in seks

• Sugar cravings

• Acne

• Transpireren

• Algeheel gevoel van malaise

Wat is de behandeling bij PMS?

Premenstrueel syndroom behandelen is niet eenvoudig. Veel vrouwen voelen zich alleen en onbegrepen als het gaat om hun PMS. Dat is begrijpelijk, want er wordt nauwelijks rekening met menstruatieklachten gehouden en het wordt vaak niet serieus genomen. Belangrijk is dat jij jezelf wél serieus neemt en goed voor jezelf zorgt.

Leefstijl heeft echt invloed!

Gezond leven: de invloed van leefstijl op premenstruele klachten

Sporten en gezond eten. Het klinkt als een verschrikkelijke open deur, maar het werkt echt. Sporten bevordert de aanmaak van endorfinen, waardoor je je beter voelt. Dikke kans dat je helemaal geen zin hebt in beweging als je midden in een PMS periode zit, maar alleen al een stukje wandelen in de buitenlucht kan echt verschil maken.

Gezond eten kan PMS klachten verlichten. Er zijn een aantal do’s en dont’s op eetgebied die heel effectief zijn- al maken ze je maaltijd wellicht wel dodelijk saai…

• Eet om de drie tot vier uur een volwaardige maaltijd en probeer de hele dag door te eten te vermijden omdat daardoor je bloedsuikerspiegel op en neer gaat.

• Eet zo min mogelijk suiker, om schommelingen in je bloedsuikerspiegel te vermijden. Let ook op verborgen suikers in sausjes, soepen en vleeswaren.

• Drink zo min mogelijk alcohol en cafeïne, in ieder geval in je 'pms periode'

• Vermijd pittig eten.

• Gebruik niet teveel zout (vooral als je vocht vasthoudt).

• Eet genoeg vette vis of slik een omega 3 supplement. Deze vetzuren heb je nodig voor de aanmaak van hormonen.

• Zorg dat je voldoende calcium binnenkrijgt.

Vitaminen en supplementen

Er zijn mensen die geen hormonen mogen of willen nemen. De pil is voor hen dus geen optie. Vaak zoeken zij hun heil in supplementen. Voorbeelden zijn vitamine B6 en homeopathische en natuurgeneesmiddelen. We horen ook berichten over vitamine E (tocoferol), visolie (tegen menstruatiepijn), krillolie (bij gespannen borsten), teunisbloemolie (geestelijke balans) en monnikspeper. Tot nu toe blijken deze middelen volgens studies echter niet beter te werken dan een placebo maar dat neemt niet weg dat vrouwen verlichting kunnen ervaren! Ons advies is altijd: laat je altijd voorlichten door een betrouwbare expert, voor je het alternatieve circuit induikt.

Stress management

Stress is een belangrijke factor in hoe we ons voelen, hoe we slapen en heeft ook invloed op onze cyclus en hormonen. Heb je veel last van stress of zelfs chronische stress, dan kan je dat merken doordat premenstruele klachten verergeren. Het is dus belangrijk om je stress niveau naar beneden te brengen. Dit kan je doen door ademhalingsoefeningen maar ook door activiteiten of dingen te vermijden die jou stress geven. Zeker in de tweede helft van je cyclus.

Rust en beweging

Het is bewezen dat matige inspanning, denk aan flink doorwandelen of een rustige vorm van cardio training, goed is voor het verminderen van PMS klachten. Kortom, beweging is goed voor je maar probeer intensieve high intensity trainingen te vermijden als je op dat moment last hebt van PMS klachten. Luister goed naar je lichaam en neem ook voldoende rust. In de tweede helft van je cyclus ben je sowieso iets meer naar binnen gekeerd en dat is ok. Het is prima om even niet met alles mee te doen.

Medicijnen bij PMS klachten

De pil

Bij sommige vrouwen werkt het tegen PMS: de anticonceptiepil. Dat komt doordat je door gebruik van de pil minder last hebt van hormoonschommelingen. Je zou de ‘m zelfs kunnen doorslikken in de stopweek, zodat je helemaal niet meer ongesteld wordt. De combinatiepil werkt beter dan de driefasenpil in het geval van PMS. Er bestaat ook een pil met drosperinon. Dit hormoon lijkt op progesteron, maar in plaats van dat je meer vocht vasthoudt, raak je meer vocht kwijt. Als je veel last hebt van vocht vasthouden, opgeblazen gevoel en gespannen borsten, kan deze pil helpen. Maar… de pil slikken is geen 100% effectief medicijn tegen PMS klachten, het werkt namelijk niet bij iedereen.

LHRH agonisten

Deze medicijnen remmen de werking van je eierstokken, waardoor je geen oestrogeen en progesteron meer aanmaakt. Je menstrueert daardoor niet meer en de klachten verdwijnen ook. Maar je komt er wel door in de overgang, met alle bijbehorende kwalen, bijvoorbeeld opvliegers, misselijkheid, nachtzweten en hoofdpijn. Daarnaast is het niet goed om deze medicijnen langer dan 6 maanden) achter elkaar te gebruiken, omdat je dan risico loopt op hart-en vaatziekten en botontkalking.

Antidepressiva

Antidepressiva beïnvloeden het serotoninegehalte in de hersenen en zorgen er zo voor dat je minder gevoelig wordt voor hormoonschommelingen. De meest gebruikte middelen zijn fluoxetine (Prozac), paroxetine (Seroxat) en sertraline (Zoloft). Bij PMS gebruik je het medicijn alleen in de tweede periode van je cyclus, dus als de PMS-klachten het ergst zijn. Helaas hebben ook antidepressiva bijwerkingen, van slapeloosheid en duizeligheid tot orgasmeproblemen. Dus ook hier geldt dat je goed moet afwegen wat erger is: het middel of de kwaal.

Spiraaltje

Een hormoonspiraaltje geeft elke dag een klein beetje progesteron af, waardoor de menstruaties minder hevig worden en vaak uiteindelijk helemaal stoppen. Daardoor kan je ook van je PMS klachten afkomen, maar dat gebeurt niet altijd.

Operatie

Bij vrouwen die geen kinderen (meer) willen, kunnen soms de eierstokken verwijderd worden. Je hebt dan geen cyclus meer en dus ook geen PMS. Nadeel is dat elke operatie complicatie risico’s heeft. Ook raak je direct in de overgang en dat is als je jong bent niet goed voor je gezondheid, omdat je dan te vroeg met ernstige ouderdomsklachten krijgt te maken. Deze operatie wordt daarom eigenlijk zelden gedaan.

Erover praten

Praat erover met je familie, vrienden of partner. Het kan hun helpen te begrijpen hoe jij je voelt. Doe dit bij voorkeur na je menstruatie, omdat je dan waarschijnlijk rustiger bent. Heb je het heel zwaar, dan helpt een gesprek met een psycholoog of maatschappelijk werker waarschijnlijk ook. Samen kijken hoe je het beste kunt omgaan met de klachten zorgt er in ieder geval voor dat je je minder alleen voelt.

Herken jij je in deze klachten maar ervaar jij het een stuk erger en heb je steeds terugkerende zware emotionele klachten? Lees dan dit artikel over PMDD, het heftige stiefzusje van PMS.