Het spiraaltje, welke soorten spiralen zijn er en wat zijn de voor- en nadelen

Wat is een spiraaltje?

Het spiraaltje is een kunststof ankertje (24 tot 36 mm lang) dat in de baarmoeder wordt geplaatst om ongewenste zwangerschappen te voorkomen .

Welke soorten spiraaltjes zijn er?

Er zijn twee soorten spiralen. Zo heb je de hormoonspiraal, ook wel bekend als de Mirenaspiraal of Kyleena en een spiraal zonder hormonen, de koperspiraal.

Hoe werkt een spiraal

De hormoonspiraal wordt in de baarmoeder geplaatst en geeft iedere dag plaatselijk een piepklein beetje van het hormoon Levonorgestrel af - wat een progestageen is. De werkzame stof levonorgestrel (0,02 mg per dag in de Mirena en 0,009 mg in de Kyleena) die in de hormoonspiraal zit, zorgt ervoor dat je vijf tot zes jaar lang niet zwanger raakt en dus niet meer over je anticonceptie hoeft na te denken.

'Het spiraaltje is een kunststof ankertje van 24 tot 36 mm lang'

Aan het hormoonspiraal zitten twee plastic/(ijzer)draadjes, die uit de baarmoedermond steken. Door middel van deze draadjes kun je controleren of het spiraaltje er nog zit en kan de spiraal na vijf of max zes jaar gemakkelijker worden verwijderd. Het kan zijn dat je sekspartner de draadjes voelt tijdens de seks en hier last van ervaart. In dit geval is het raadzaam om een bezoek te brengen aan de arts die hem geplaatst heeft en te vragen of de hij/zij de draadjes wat korter kan afknippen.

De spiraaltjes werken direct na het plaatsen en zorgt ervoor dat zaadcellen niet - uitzonderingen daargelaten - door het slijm van de baarmoedermond komen. Het baarmoederslijmvlies wordt door het levonorgestrel ook heel dun waardoor een bevruchte eicel zich niet kan makkelijk kan innestelen in het baarmoederslijmvlies.

Heb je liever helemaal geen hormonen in je lijf? Dan is misschien de koperspiraal wel iets voor jou. De koperspiraal is net als het hormoonspiraal een kunststof ankertje met een afmeting van 24 tot 36 mm. Ook hangen er twee draadjes aan deze spiraal te kijken of de spiraal er nog zit en om later te verwijderen. Het verschil met de hormoonspiraal is dat het kunststof ankertje is voorzien van koperdraad. Het koper zorgt voor een relatieve verdikking/irritatie van het baarmoederslijmvlies waardoor een bevruchte eicel zich niet kan innestelen. Hierdoor vindt er geen bevruchting plaats en raak je dus niet zwanger.

Voordelen van een spiraaltje

Het grootste voordeel is dat je niet elke dag of regelmatig aan anticonceptie hoeft te denken. Een spiraaltje, of het nu een hormoonspiraaltje is of een koperspiraaltje, blijft minimaal 3 en maximaal 10 jaar zitten (afhankelijk van welke je hebt gekozen en waarvoor). Ideaal dus! Bij een hormoonspiraaltje kan het zijn dat de hormonen een positieve invloed hebben op hormonale klachten. In sommige gevallen wordt je niet meer ongesteld wat vaak als voordeel wordt gezien. Bij een koperspiraaltje blijf je wel je menstruatie houden, die soms de eerste maanden wat intenser kan zijn. Daarna normaliseert het vaak weer.

Wat zijn de meest gebruikte hormoon spiralen

• Mirena spiraal

• Kyleena spiraal

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van een hormoonspiraal

• Verandering van de menstruatie: spotting, onregelmatig bloedverlies, uitblijven van menstruatie

• Stemmingswisselingen

• Migraine (nooit aangetoond) -bij sommige vrouwen wordt de migraine juist minder

• Acne

• Overmatig lichaamsbeharing (hirsutisme) – (nooit aangetoond)

Legt een hormoonspiraal je natuurlijke cyclus plat?

Nee, dat gebeurt in principe niet. Met een hormoonspiraal hou je je eigen hormonen met alle voor- en nadelen die daarmee gepaard gaan. Er komt een klein beetje hormoon vrij dat met name effect op de huid kan hebben. Dat is dus anders dan grote effecten op je stemming en/of hersens. Met de anticonceptiepil leg je wel je 'cyclus plat' dus dat is een groot verschil.

Wat is het nadeel van een koperspiraaltje

Door de koperspiraal blijf je maandelijks ongesteld. Het kan zijn dat de koperspiraal invloed heeft op je menstruatie. Bij sommige spiralen wordt je bloeding wat heviger of ontstaan er tussentijdse bloedingen of duurt de menstruatie wat langer dan voorheen. Vaak verdwijnen deze klachten na een aantal maanden.

Wat zijn de meest gebruikte koperspiralen

• T-Safe (meest gebruikte koperspiraal en beschermt tot 10 jaar, maar is wat groter dus eigenlijk minder geschikt als je nog nooit bent bevallen)

• Flexi T (beschermt vijf jaar)

• Gynefix (beschermt vijf jaar en is wat pijnlijker met plaatsen, omdat hij met een soort weerhaakje vastgezet wordt in de wand van de baarmoeder)

• Multi-Safe Short (beschermt vijf jaar)

Wat zijn de mogelijke bijwerkingen van een koperspiraaltje

• Mogelijk meer afscheiding of een vaker voorkomende schimmelinfectie

• Met een koperspiraal ben je vaak in het begin heviger ongesteld en/of langer

• Er is een minimale kans op allergische reactie op een koper spiraal al is dit moeilijk aan te tonen.

Een spiraaltje laten zetten, hoe werkt dat?

Voordat een van de spiralen geplaatst wordt, wordt er eerst een inwendig gynaecologisch onderzoek gedaan om de grootte en ligging van je baarmoeder te bepalen en om eventuele zwangerschap en soa’s uit te sluiten. Na dit onderzoek, duurt het plaatsen van het spiraaltje een paar minuten. Er wordt een eendenbek ingebracht in je vagina en de baarmoedermond wordt in zicht gebracht en gedesinfecteerd. Vervolgens wordt de baarmoeder met een aanhaaktang op de baarmoedermond, zoveel mogelijk gestrekt en wordt de lengte van de baarmoeder gemeten. Daarna kan het spiraaltje worden geplaatst. Omdat het opmeten van je baarmoeder als vervelend kan worden ervaren, is het aan te bevelen om een uur van te voren pijnstilling te nemen (denk paracetamol, ibuprofen of naproxen (zoals Aleve)). Ook adviseren artsen vaak om te kuchen tijdens het plaatsen van de aanhaaktang, om de pijn te verminderen. Je kan best wat pijn ervaren na het plaatsen van een spiraal maar dat is vaak binnen een paar uur weer over.

Good to know

Wanneer je je spiraaltje door een specialist laat verwijderen, ben je daarna direct weer vruchtbaar. Heb je twijfels over je spiraal, breng dan altijd een bezoekje aan je huisarts.