Hoe controleert jouw brein je menstruatiecyclus en je ovulatie
Je brein (de hersenen) communiceren met de eierstokken door - simpel gezegd - te zeggen wat de eierstokken moeten gaan doen. Hoe dit precies werkt leggen we aan je uit.
Het al dan niet vruchtbaar zijn is van veel factoren afhankelijk. Waarom iemand bijvoorbeeld niet zwanger kan worden of blijven, heeft soms een duidelijke oorzaak, maar in veel gevallen is het nog steeds onduidelijk. Dit geeft ook wel aan hoe moeilijk het is om dit proces van bevruchting en zwanger blijven te begrijpen. Er is een complexe balans van hormonen die de menstruatiecyclus aanstuurt en de vruchtbaarheid beïnvloedt. De hormonen werken als het ware allemaal met elkaar samen zoals een groot orkest. Raakt een van de orkestleden uit de maat, dan raken de andere orkestleden dat ook en klinkt de muziek nergens meer naar. Zo werkt het ook met het complex van hormonen.
De hypothalamus- hypofyse as
Laten we eerst bij het begin beginnen. Er zijn twee plekken in het brein die belangrijk zijn voor de aansturing van hormonen. Dat zijn de hypothalamus en de hypofyse.
De hypothalamus stuurt een stofje, het hormoon genaamd GnRH (dat staat voor gonadotrophine-releasing hormone), richting een ander deel van je brein, de hypofyse. De hypofyse, een klier in je brein, gaat vervolgens de hormonen FSH en LH aanmaken. Deze twee hormonen zorgen ervoor dat de eierstokken de hormonen oestrogeen en progesteron aanmaken in bepaalde fases van je cyclus. Als dit allemaal soepel verloopt, dan heb je een normale menstruatiecyclus en ovulatie. Maar als er ergens in dit systeem iets minder goed verloopt of uit balans is, kan dit effect hebben op de hele cyclus en ´klinkt de muziek van het orkest nergens meer naar´.
Welke factoren zijn van invloed?
In dit artikel noemen we drie belangrijke factoren. Realiseer je dat er natuurlijk veel meer dingen invloed kunnen hebben dus volledig zijn we in dit artikel niet.
Chronische stress
Chronische stress kan op de langere termijn forse gezondheidsklachten geven, maar het is ook niet goed voor jouw hormonale balans. Let op, het gaat hier om langdurige stress waarvan je soms niet eens merkt dat je hier last van hebt. Denk aan voortdurend onder hoge druk moeten presteren, trauma’s uit het verleden, of stress over gezondheid, geld of werk. Het zijn allemaal redenen waardoor je langdurig onder stress kan staan. Acute stress, je schrikt bijvoorbeeld ergens van, is niet ongezond. Ook af en toe stress hebben over het werk, financiën oid, dat is niet zo erg. Het gaat vooral om veel stress die echt lang duurt.
Het hebben van langdurige stress triggert veel processen in het lichaam. Zo komt er meer CRH hormoon (Corticotropin-releasing hormone) vrij in het lichaam, dat nodig is voor de aanmaak van het ‘stress hormoon’ cortisol. Maar het CRH doet meer. Het heeft ook invloed op het GnRH hormoon. GnRH is op zijn beurt weer belangrijk voor de productie van het LH hormoon, die weer zorgt voor je ovulatie! Maar ook heeft CRH een direct effect op je LH hormoon. Dus door stress heb je meer CRH hormonen in je lijf en heeft het uiteindelijk dus effect op je hormoon voor de ovulatie, LH! Dit kan ervoor zorgen dat de ovulatie uitblijft of de menstruatiecyclus onregelmatig wordt.
Hoge bloedsuikerwaarde
Simpel gezegd heeft een te hoge insulinewaarde in het bloed effect op de afgifte van het GnRH hormoon in de hypothalamus. Eerder las je al dat het GnRH hormoon aan het begin van de cascade staat om hormonen aan te sturen. Loopt dat niet soepel, dan werkt dat door in het hele systeem.
Langdurige stress en het regelmatig eten van veel suiker kan ervoor zorgen dat je lichaam te veel insuline gaat produceren.
Bij langdurige stress gaat er een signaal naar de lever en de nieren om energie vrij te maken door glucose te produceren (dit proces noemen we gluconeogenese): je bloedsuikerwaarde gaat omhoog. Vervolgens produceert je lichaam weer insuline om de bloedsuikerspiegel te laten dalen. Ook als je vaak veel suiker eet/drinkt dan stijgt de bloedsuikerspiegel en moet het lichaam insuline produceren om het weer in balans te krijgen.
Gebeurt dit af en toe en ben je verder gezond, dan hoeft er niets aan de hand te zijn. Je lichaam is prima in staat om de balans te houden. Maar gebeurt dit echt vaak en gedurende een langere tijd dan kan er een disbalans ontstaan in de productie van insuline. Je lichaam kan te veel insuline produceren. Dit noemen we ook wel hyperinsulinemie.
Te weinig daglicht
Veel hormonale processen worden gereguleerd door zogeheten ‘clock genes’. Dit zijn genen die onze biologische klok regelen en daarmee zorgen dat processen zoals slaap, lichaamstemperatuur en honger volgens een vast ritme verlopen. Ook helpen clock genes om het hele hormoon orkest goed te dirigeren. De belangrijkste regelaar voor deze genen is daglicht. Het daglicht komt via de ogen binnen en stuurt signalen naar het gebied in de hersenen dat de biologische klok regelt: de Nucleus Supriachasmaticus. Betekent dit dat je elke dag in de zon moet zitten? Nee,dat hoeft niet. Ook als het bewolkt is, is het goed om zoveel naar buiten te gaan. Het liefst zo snel mogelijk in de ochtend!
Praktische tips:
Achterhaal voor jezelf of je last hebt van langdurige stress. Soms denk je in eerste instantie dat je er geen last van hebt, maar ervaar je wel lichamelijke klachten zoals spanning, hoofdpijn en een gejaagd gevoeld. Herken je je hierin? Probeer daar dan mee aan de slag te gaan.
Eet gezond en niet de hele dag door! Te streng zijn voor jezelf is in de meeste gevallen niet nodig! Dus kijk wat voor jou haalbaar is.
Probeer elke dag in daglicht te zijn. Lukt dit niet goed door een kantoorbaan? Zorg dat je elke ochtend 10 minuten buiten bent en ook voordat de zon weer ondergaat! Voor de meesten is dit haalbaar en het maakt al een wereld van verschil!
