De betekenis van seksueel consent: waarom is seksueel consent zo belangrijk.
Susan is als consulent Seksuele Gezondheid onder andere werkzaam voor de GGDrU en Rutgers en maakt zich hard voor positieve seksuele vorming met focus op seksueel plezier en consent. Cycle ging in gesprek met Susan over het belangrijke onderwerp consent.
Wat is seksueel consent?
Susan: ‘Uit het Engels vertaald betekent consent ‘toestemming’. Seksuoloog Ellen Laan pleitte er voor om niet over ‘toestemming’ maar over ‘afstemming’ te spreken. Ik vind dat heel mooi omdat het gaat om een continue communicatieproces, net zoals bij een dans. Bij jongeren is het vaak handiger om te praten over wensen en grenzen, het woord ‘consent’ is namelijk niet altijd zo duidelijk. Helaas zijn we het niet zo gewend om het over afstemming te hebben en vinden we vaak dat ‘het vanzelf zou moeten gaan’.’
Waarom is seksueel consent zo belangrijk?
Susan: ‘Seks is een belangrijk deel van het leven. Je kan er liefde en genegenheid mee uitdrukken en intimiteit ervaren. Het geeft een gevoel van ‘gezien worden’. Plezierige seks is altijd consensuele seks. Die twee zijn altijd aan elkaar gelinkt wat mij betreft. Is er geen consent dan hebben we het niet over seks maar over misbruik, aanranding of zelfs verkrachting. Seks is iets wat altijd met afstemming zou moeten. Seks zonder afstemming gebeurt nog altijd. 1 op de 10 met name jonge vrouwen ervaart altijd pijn bij penetratieseks, vaak omdat ze nog niet opgewonden en dus nat genoeg zijn om over te gaan op penetratieseks. Iedereen moet weten dat vulva eigenaren ook een ‘stijve clitoris’ nodig hebben om plezierig en pijnloos penetratieseks te hebben, net zoals een penis bezitter een stijve penis nodig heeft.’
Hoe kan je achterhalen waar jouw eigen grenzen liggen (en niet pas achteraf)?
Susan: ‘Het gaat vooral over wat je wel wilt, want als je dat weet, dan weet je ook wat je niet wilt. Daar zou het over moeten gaan. Dit is een proces wat je moet leren. We weten dat kinderen die van jongs af aan uitgebreide relationele en seksuele vorming hebben gehad weerbaarder zijn. Hoe meer je van jongs af aan een seks positieve boodschap meekrijgt, dat seks bij het leven hoort en fijn hoor te zijn, hoe beter je voorbereid bent als je ouder bent. Seksuele vorming die gericht is op seksueel plezier en consent vergroot onze seksuele autonomie en dat werkt ook preventief. Onderzoek laat zien dat vrouwen die hun eigen plezier net zo belangrijk vinden als dat van hun bedpartner minder kans lopen om seksueel geweld mee te maken.*
Het is echt een proces van levenslang leren. Gaandeweg weet je steeds beter wat je wilt en niet wilt. Wat belangrijk is, is dat je er achter komt wat je fijn vindt. Masturberen, zelfbevrediging, kan hier heel goed voor zijn want je voelt aan je lichaam wat je prettig vindt en wat voor jou dus werkt.
Seksueel genot wordt vaak gezien als iets ‘voor mannen’ maar gelukkig is dat steeds meer aan het verschuiven. Vrouwen zijn net zulke seksuele wezens als mannen en we verschillen dus eigenlijk niet zoveel van elkaar. Weg met die orgasmekloof dus!'
Wanneer vraag je consent?
Susan: ’Het is niet iets wat je eenmalig vraagt. Zie het als een dans die je met elkaar doet. Dat is een continu proces waarbij je steeds opnieuw voelt en checkt bij elkaar of het ok is. Je bent constant aan het afstemmen met elkaar. Zo is het ook met seks of aanraking. Blijf afstemmen met elkaar. Je hoeft natuurlijk niet om de seconde bij jezelf of de ander te vragen of het nog steeds fijn is. Overgave en vertrouwen is ook belangrijk en afstemming is zowel non verbaal als verbaal.’
Hoe vraag je consent?
Susan: ‘Ik denk dat we vaak in een ‘seks script’ zitten waarbij de ene handeling bijna automatisch volgt op het ander. Dat hoeft helemaal niet. Natuurlijk kan je ook tijdens de seks stoppen als je er geen zin (meer) in hebt of even een pauze inlassen. Ook de woorden voor- en naspel zijn niet handig. Het impliceert dat penetratieseks de belangrijkste ‘daad’ is. Dat is natuurlijk onzin en geldt niet voor iedereen.
Mijn tip is om echt met jezelf op onderzoek te gaan. Leer je lichaam kennen en leer te voelen wat prettig is voor jou. Wat is jouw gaspedaal tijdens de seks en wat is je rem. Wat is bijvoorbeeld jouw verlangen of fantasie en welke omgeving speelt voor jou een rol. Is seks fijn tijdens stress of juist niet? Moet het huis opgeruimd zijn of juist niet? Allemaal dingen die er toe doen.
Verder kan je het beste gewoon duidelijk zijn. Dat hoeft niet op een botte manier maar kan leuk en positief zijn. Zeg en laat merken wat jij lekker vindt. Dat is opwindend voor jezelf en je partner. Niemand kan je gedachten lezen!’
Wat is geen consent?
Susan: ‘Seks zonder afstemming vind ik een lastige. Wat ik al zei is dat seksuele activiteit zonder afstemming is voor mij geen seks. Dan hebben we het over aanranding en/of verkrachting.’
Hoe deal je met een ‘nee’ zonder dat het gelijk ongemakkelijk wordt
Susan: ‘Zie een ‘nee’ juist als iets moois. Het geeft duidelijkheid en geeft aan dat iemand zich prettig genoeg voelt om eerlijk te zijn naar jou. We zien het vaak als een persoonlijke afwijzing maar je partner laat zien wat die persoon fijn vindt. Dat is fijn en mag je zien als compliment.’
'Pas wanneer je weet hoe je een 'ja' voelt, kun je ook 'nee' zeggen (Ellen Laan).
Hoe doe je het zonder dat het een soort interview wordt waardoor de spontaniteit weg is/sfeer is gebroken.
Susan: ‘Afstemmen kan heel sexy zijn. Het is bullshit om te denken dat het onromantisch is of dat het de sfeer verpest. Juist niet. Het is spannend en juist sexy als je weet wat je wilt en wat je niet wilt. Hoe kan je de vraag ‘Ik zou het heel fijn vinden als jij nu dit zou doen. Zou je dit willen doen?’, nou niet sexy vinden?
Als je meer verdieping wilt en wilt werken me consent check dan ook eens 'The Wheel of Consent' van Betty Martin. Het is een hele fijne manier om erachter te komen wat jouw wensen en grenzen zijn.’
Je kan Susan vinden via www.seksuelevorming.nl.
*Kettrey uit 2018 onderzoek ‘‘Bad Girls’’ Say No and ‘‘Good Girls’’ Say Yes
