Hoe reinig je je vulva & vagina (niet)? Cycle zet alle tips op een rij.

De vulva. Een zo belangrijk lichaamsdeel dat – daar zullen wij vrouwen het allemaal mee eens zijn – een roerig bestaan kent. Menstruatie, een schimmelinfectie op zijn tijd, een blaasontsteking, seks, hormonale schommelingen, een bevalling, met een beetje pech een SOA… er zijn lichaamsdelen die een rustiger bestaan genieten.

Handle with care, maar hoe?

We mogen daarom best stellen dat onze vulva (vagina, punaan, piep, bloempje, doos, poes, fluffie of hoe je haar ook noemt) met zorg behandeld dient te worden. Maar hoe doe je dat eigenlijk; je vulva met zorg behandelen zodat je intieme hygiëne in optimale staat blijven? Bestaat er net als een schoonheidsspecialiste ook een vaginaspecialiste? Ga je dagelijks voor een XXL wasbeurt of ga je voor een grote lente-schoonmaak? Ze heeft een buitenkant, de vulva, maar ook een binnenkant, de vagina: hoe pak je dat aan? Moet je als vrouw alleen de buitenkant van de vagina wassen of ga je ook voor inwendig wassen? Wat voor reinigingsmiddelen gebruik je?

Reinigingsmethoden- en middelen

Want wat ‘schoonmaakmiddelen’ voor je vagina betreft, is er keuze te over. Er zijn vaginale douches, vaginale reinigingsdoekjes, intimate washes (ofwel: vaginale zeep of wasemulsie zoals Lactacyd en Chilly)... Er is zelfs een spa-behandeling voor ‘je doos’ mogelijk. Een methode om je vagina een oppepper, boost dan wel energetische injectie te geven. We hebben het over de vaginale stoombehandeling, V-steaming, ook wel een yoni-sauna genoemd (er zijn zelfs meerdere termen voor!). Chrissy Teigen heeft er op Instagram een foto van gedeeld, maar ook Gwyneth Paltrow is fan en Kim Kardashian heeft eveneens meer dan eens op een stoomemmer gezeten. Mocht je denken ‘Leuk! Ga ik meteen proberen!’, willen we je toch even afremmen in je enthousiasme. Het is namelijk niet gezegd (en zeker niet wetenschappelijk bewezen) dat dit een veilige methode is. Voor je het weet raakt je punaan oververhit, komt de stoom uit je oren en zit je fluitend op een stoomapparaat, met alle gevolgen van dien (infecties, baarmoederproblemen… ja, zo ver kan het gaan).

De juiste methode

Aan reinigingsmiddelen geen gebrek dus. Maar is je vrouwelijke geslachtsorgaan wel geholpen met die overvloed aan schoonmaakmiddeltjes en methoden? Daarin kunnen we duidelijk zijn. In dezen geldt: less is more. Eigenlijk hoef je niet zo gek veel te doen om je vagina te onderhouden.

De binnenkant - de vagina

Je vagina reinigt zich van binnen namelijk vanzelf. Dat betekent dat de goede bacteriën in je vagina de zuurgraad binnen in je vagina zelf in balans houden. Mooi staaltje werk van Moeder Natuur deze zelfreinigende functie. Afscheiding is hierbij het natuurlijke schoonmaakmiddel. Afscheiding wordt aangemaakt door klieren in de baarmoedermond en zorgt ervoor dat schadelijke bacteriën en dode cellen op natuurlijke wijze afgevoerd worden, zodat vaginale infecties voorkomen kunnen worden. Helaas liggen er toch altijd wat obstakels op de loer en het is dus belangrijk dat het natuurlijke ecosysteem zo min mogelijk door factoren van buitenaf beïnvloed wordt.

Zolang het natuurlijk milieu, de zuurtegraad in je vagina en de balans tussen goede en schadelijke bacteriën in evenwicht is, doet je vagina het opperbest en zal je geen klachten ondervinden. Máár, is het natuurlijke milieu en balans van je vagina verstoord, door bijvoorbeeld je cyclus, een zwangerschap, een dieet die allemaal hormonale schommelingen teweeg kunnen brengen óf door overmatig of te agressief schoonmaken, dan kan je last krijgen. Het beste is dus om de binnenkant van je vagina haar eigen werk te laten doen en je daar zo min mogelijk mee te bemoeien. Goed bedoelde handelingen van jouw kant (zoals inwendig wassen) kunnen alleen maar op verzet stuiten. Intern wassen kan namelijk ook de goede bacteriën en schimmels, nodig om alles in balans te houden, vernietigen. Is er sprake van vaginaal verzet (disbalans) dan zou je dat kunnen merken aan jeuk of juist een branderig gevoel, of aan je afscheiding die van kleur, samenstelling, hoeveelheid of geur verandert.

De buitenkant - de vulva

Wat betreft de buitenkant van de vagina; deze is níet zelfreinigend en kan dus wel wat extra verzorging gebruiken. Zweet, bloed (als gevolg van menstruatie), afscheiding, urine en sperma kunnen gaan nestelen tussen je vulvalippen en in de huidplooien en dat kan lelijke gevolgen hebben (infecties bijvoorbeeld). Dat wil je niet. Dus er moet wel degelijk gereinigd worden, maar ook hier geldt: less is more. Wél iedere dag reinigen, of bijvoorbeeld na iedere sekspartij, maar alleen met lauwwarm water. Zo eenvoudig is het. In ieder geval níet wassen met normale zeep. Zeepresten kunnen namelijk binnen ín je vagina terecht komen en zo wordt je zuurtegraad uit balans gebracht, et voilà: welkom vaginale irritaties en problemen.

Als je dan al zo nodig iets wilt gebruiken voor de buitenkant, meer voor je eigen gevoel dan dat het echt nodig is, gebruik dan de meest milde vaginale producten. En gebruik deze niet om eventuele bestaande problemen op te lossen. Heb je vaginale klachten, dan is het in eerste instantie aan te raden eerst even je huisarts of gynaecoloog te raadplegen en vooral niet zelf te gaan dokteren of experimenteren met middeltjes om een bijvoorbeeld verstoorde zuurgraad te herstellen.

Het is een kostbaar goed die vulva van je, dus wees voorzichtig met haar.

Do’s & Don’ts op een rijtje

Om het makkelijk te maken, zetten we even op een rijtje wat aan te raden is om je vulva in optima forma te houden en wat je vooral moet laten.

Do:

• Was je vulva gewoon met wat lauwwarm water onder de douche.

• Was je vulva na iedere ‘belasting’: seks, sporten waarbij je veel gezweet hebt, maar ook een reiniging tijdens of na een menstruatie is zeer welkom.

• Heb je toch de behoefte om vaginale producten te gebruiken, spoel dan nog altijd af met lauwwarm water.

• Draag het liefst katoenen ondergoed dat niet te strak zit. Katoen ademt, maar synthetisch of te strak ondergoed ventileert niet en zo kan er een broeierig nest voor bacteriën ontstaan.

• Je vagina heeft – om dezelfde reden als bovenstaande - het liefst losse, luchtige kleding.

• Gebruik als het even kan hypoallergeen wasmiddel, of in ieder geval een niet te al heftig geparfumeerd wasmiddel. Ook pH-neutrale producten zijn niet goed voor gebruik bij je intieme delen. ‘pH-neutraal’ klinkt misschien okay en probleemloos maar heeft nog steeds een pH-waarde van pH7, wat te hoog is voor de buitenkant van je vagina (die heeft namelijk een pH-waarde heeft ca. 5 en dat moet je zo houden).

• Het beste kun je je vulva met je handen wassen. Je handen zijn zachter dan een washand. En was van voor naar achter (dus van vagina naar poepgat en niet andersom, want zo kun je bacteriën uit je darmen naar je vagina verplaatsen en dan heb je de poppen aan het dansen). Dep je vagina vervolgens voorzichtig droog.

• Ben je ongesteld? Zorg er dan voor dat je regelmatig je tampons, maandverband of inlegkruisjes verwisselt. En neem het liefst die menstruatieproducten die het minste chemicaliën en/of plastic bevatten, zoals een cup.

Don’t:

• Gebruik nooit vaginale middeltjes voor inwendig gebruik. Wassen met normale zeep of douchegel is echt een doodzonde.

• Ga niet schrobben met sponsjes of ander ruw materiaal. Je vagina is zo delicaat en heeft zo’n dunne huid, je moet haar echt met voorzichtigheid aanpakken.

• Draag liever geen liplezers of andere strakke kleding (dan gaat het broeien daaronder).

• Denk niet te licht over het langer laten zitten van tampons. Met iedere verlenging wordt het daarbinnen een groter broeinest van bacteriën. En een tampon hoort daar van nature niet, dus hoe langer je hem laat zitten, hoe meer kans op verstoorde zuurgraad of irritaties (zo niet ernstige infectieziektes).

En dan nog dit! Er is steeds meer bewijs dat onze voeding een belangrijke rol speelt in het gezond houden van de vaginale flora (dus om bacteriële overgroei te voorkomen). Huh? Ja, echt. Microbioloog Thekla Hekker van de VU in Amsterdam geeft de volgende voedingstips om via je darmmicrobioom je vaginaal microbioom te herstellen:

• Eet veel probiotica zoals yoghurt, kefir, kwark, groenten (kimchi, kombucha, zuurkool, augurk, appelazijn et cetera), miso, tofu en zuurdesem brood.

• Daarnaast adviseert zij veel prebiotica (voedsel voor goede bacteriën) zoals (knol)groenten (alle soorten knollen (maak een lekkere soep!) en kolen, witlof, asperges, schorseneren, artisjok, zoete aardappel, pompoen, ui, knoflook), granen, bonen, noten en haver(mout).

Dus wassen (met zeep) is uit, voeding is in!