Suzan (35) heeft PMS: ‘Inzicht zorgt ervoor dat je milder wordt voor jezelf’

Suzan (35) besloot voor Cycle een boekje open te doen over leven met deze aandoening.

Suzan is werkzaam in communicatie en als coach. Ze fotografeert ook nog eens. Ze lacht graag, praat makkelijk en oogt ontspannen. Moeilijk voor te stellen dat deze frisse, vrolijke duizendpoot iedere maand dagenlang verandert in geestelijk wrak, zoals het zelf noemt. Toch is dat precies wat er gebeurt. De oorzaak: premenstrueel syndroom (PMS).

Depressieve gevoelens, angstaanvallen, slecht slapen en gebrek aan energie. Allemaal symptomen die bij PMS horen. De klachten zijn zó hevig dat ze het dagelijks functioneren in de weg zitten. Suzan kampt sinds haar dertiende met de ziekte. Ze ging een lange weg, maar inmiddels heeft ze de aandoening aardig onder controle. “Ik ben een stuk milder voor mezelf geworden nu ik weet dat het na een week weer over is.”

Verzamelnaam voor klachten

PMS is een verzamelnaam voor klachten die ontstaan in de tweede helft van de menstruatiecyclus. De klachten verdwijnen op de dag dat je ongesteld wordt. Er wordt aangenomen dat hormonale schommelingen de oorzaak zijn, maar dat is niet wetenschappelijk bewezen. Eigenlijk is er nog maar weinig bekend over de ziekte en dat maakt het krijgen van een diagnose heel moeilijk.

“Ik zat midden in de puberteit toen ik voor het eerst ongesteld werd. Het was meteen heel heftig, met huilbuien en paniekaanvallen. Mijn moeder had me goed voorbereid op de praktische kant van menstruatie. Maar over hormonen en stemmingswisselingen wist ik niets. Lang dacht ik dat ik zo vaak op oorlogspad was vanwege de puberteit. Ik praatte er niet over met vriendinnen, dacht dat het zo hoorde en dat iedereen dit had. Pas jaren later koppelde ik het aan mijn cyclus.”

Rond haar achttiende werd Suzan écht ziek. Ze raakte overspannen en ontwikkelde een angststoornis. “De angst was er altijd, maar wat opviel was dat één keer per maand de paniekgevoelens een stuk erger werden. Dan raasde er een gevoel door mijn lijf alsof ik op de rand van een 1000 meter hoge toren stond, maar het hekje ontbrak. Soms durfde ik niet eens naar de supermarkt. Ik voelde me een week per maand zó depressief, dat ik dacht: ik wil dit leven niet meer. Tegelijkertijd werd ik verlamd door de angst om dood te gaan. Enorm tegenstrijdig en druk in mijn hoofd.”

Maatschappij neemt menstruatieklachten niet serieus

De huisarts vertelde Suzan dat ze er mee moest leren leven en dat er niets aan te doen was. Zo werd zij jarenlang van kastje naar de muur gestuurd; een diagnose heeft ze -het is inmiddels ruim 15 jaar later- nooit gekregen. “Ik vind het verdrietig dat onze maatschappij menstruatieklachten niet serieus neemt. De huisarts die ik nu heb, benoemt in gesprekken overigens wel dat het PMS is, maar officieel heb ik nog steeds niets.”

Dat dat in 2019 nog kan, is op zijn minst verbazingwekkend. Gelukkig lijkt er langzaam verandering in deze onwenselijke situatie te komen. Zo is begin dit jaar in het Radboud UMC een onderzoek gestart naar hevige menstruatieklachten. Doel: die klachten eindelijk eens bespreekbaar maken, in kaart brengen en de vrouwen beter kunnen behandelen.

‘De dag dat ik ongesteld word, trekt de mist acuut op’

Maar dat er nog een lange weg te gaan is, maakt Suzan tijdens het gesprek pijnlijk duidelijk: “Zelfs mijn broer lacht het weg, hij vindt mij hysterisch. Ik zou willen dat hij weet hoe het voelt. Vrouwen praten er zelf onderling ook nauwelijks over. Het is alsof een groot deel van mijn leven niet mag bestaan. We mogen in die zin best wel wat liever zijn voor elkaar. Vooral vrouwen onderling, laten we elkaar steunen en er voor elkaar zijn.”

Inmiddels heeft Suzan haar PMS aardig onder controle. “Ik kan het managen, eet gezond en ga op tijd naar bed. Ik bouw veel meer rustmomenten in voor mezelf in mijn PMS-week, sta mijzelf bijvoorbeeld toe om een dag in bed te blijven. Of om te huilen als dat goed voelt. Nu ik meer weet over PMS, kan ik bovendien beter relativeren. Ik tel de dagen af tot ik me weer goed voel en dat geeft rust. De dag dat ik ongesteld word, trekt de mist in mijn hoofd acuut op en ben ik weer mijzelf.”

Een eyeopener was de menstruatie- en cycluskalender van Flo, een app waarin Suzan alles rondom haar cyclus bijhoudt. “Ik weet door deze app bijvoorbeeld dat mijn cyclus de ene maand 33 dagen duurt en de andere maand 27 dagen. Dat komt doordat mijn linker en rechter eileider zich op verschillende wijze gedragen. Dit soort inzichten zorgt ervoor dat ik kan anticiperen op hoe ik me voel op bepaalde dagen.”

Sowieso heeft Suzan het gevoel dat haar hormoonhuishouding tot rust komt. Echter, sinds kort rijzen er nieuwe vragen. “Ik wil dolgraag een kindje. Maar wat gebeurt er met mijn PMS als ik zwanger ben? En na de bevalling? Sommige vrouwen hebben geen klachten tijdens de zwangerschap, bij anderen wordt de PMS juist erger. Dat vind ik eng, ik wil niet me nooit meer zo angstig en kwetsbaar voelen als toen.”

PMS, een paar feiten

90% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd heeft last van haar menstruatie. 5% merkt er niets van en 3 tot 5% heeft het zó zwaar te verduren, dat je van een ernstig verstoord dagelijks leven kunt spreken.

De meest voor de hand liggende verklaring lijkt de daling van de hoeveelheid progesteron in het bloed. Dit vrouwelijke geslachtshormoon regelt samen met het hormoon oestrogeen je menstruatiecyclus. Het speelt een rol bij de aanmaak van stresshormoon en adrenaline.

PMS is de verzamelnaam voor een waslijst aan klachten. Suzan heeft naast de psychische klachten waarover in dit artikel uitgebreid wordt gesproken ook last van ondermeer gewrichtspijn, pijnlijke borsten en gewichtstoename. Hier kun je lezen welke klachten nog meer onder de noemer PMS vallen.

PMS tips van Suzan. Zo houd je het onder controle:

• Een beetje last van je menstruatie hoort erbij. Maar het is niet normaal als je zoveel last hebt, dat je niet naar school of werk kunt. Dan moet je naar de dokter gaan.

• Geef openheid en vraag om hulp. Zorg voor hulplijntjes. Als ik heel druk in mijn hoofd ben, is het fijn als iemand zegt dat het goed komt.

• Leg aan de mensen in je omgeving uit dat PMS iets anders is dan: ik moet ongesteld worden en voel me even niet zo lekker.

• Laat hen er over lezen, dan kweek je meer begrip voor jouw situatie.

• Houd je cyclus en alles daar omheen goed bij. Zo krijg je inzicht in wat er in jouw lijf gebeurt. Dat kan bijvoorbeeld met de menstruatie- en ovulatie-app Flo. Let op: Flo heeft in het verleden gegevens van gebruikers doorverkocht aan derden. Of dit nog steeds zo is, is niet bekend, maar houd hier rekening mee!

Lichamelijk klachten PMS

• Gewrichtspijn

• Spierpijn

• Rugpijn

• Opgeblazen gevoel

• Pijnlijke en gespannen borsten

• Vocht vasthouden (bijvoorbeeld in handen en voeten)

• Gewichtstoename

• Geestelijke klachten PMS

• Vermoeidheid of gebrek aan energie

• Stemmingswisselingen

• Prikkelbaarheid

• Huilbuien

• Boosheid

• Slecht slapen

• Moeite met concentreren

• Gevoelens van angst of paniek

• Sombere gevoelens en gedachten