OHSS: een venijnige bijwerking van vruchtbaarheidsmedicijnen

Elk jaar komen er 50.000 mensen bij de huisarts, omdat zwanger raken op de natuurlijke manier (nog) niet gelukt is. In sommige gevallen volgt dan een vruchtbaarheidsbehandeling. In 2017 werden bijvoorbeeld ongeveer 14.000 ivf-behandelingen uitgevoerd en één op de 32 kinderen wordt nu geboren dankzij zo’n behandeling (bron: Stichting Landelijke Infertiliteit Registratie). Het vergt veel van de wensouders. Vruchtbaarheidsbehandelingen zijn namelijk loodzwaar, niet alleen emotioneel maar zeker ook fysiek. En er kleven risico’s aan, zoals de (kleine) kans op OHSS. Ongeveer 2% van de vrouwen krijgt hier last van.

Rijpe eicellen creëren

Dat zit zo: om meer rijpe eicellen te creëren, worden medicijnen toegediend. Als er voldoende rijpe eicellen zijn, haalt de arts deze door middel van een punctie uit de eierstokken, om ze buiten het lichaam te laten bevruchten. Maar de eierstokken kunnen te sterk reageren op het medicijn en te veel eicellen ontwikkelen. Dat noemen we overstimulatie. Als er veel eicellen groeien neemt het risico op OHSS toe. Rijpe en leeg-gepuncteerde eiblaasjes vormen namelijk veel kleine bloedvaatjes in de eierstokken en die kunnen vocht gaan lekken.

Klachten die gepaard kunnen gaan met OHSS zijn:

• buikpijn

• misselijkheid

• overgeven

• diarree

Ook een opgezette buik, sterke gewichtstoename, duizelingen, dorst, weinig plassen en kortademigheid zijn symptomen. Doordat de bloedvaten vocht lekken, wordt bovendien het bloed stroperig en in combinatie met een hoge oestrogeenspiegel kan er trombose ontstaan (stolseltjes in het bloedvat).

Duizelig? Meteen de IVF-afdeling bellen!

OHSS kan iedereen overkomen. Het risico is wel groter als je jonger bent dan 35 jaar, slank bent, PCOS (polycysteus ovarium syndroom) hebt of al eens eerder OHSS hebt gehad. Het is een potentieel gevaarlijke aandoening. Zit je in een vruchtbaarheidstraject, dan ben je er waarschijnlijk over geïnformeerd en weet je wat je moet doen als er symptomen zijn: contact opnemen met de IVF-afdeling of gynaecoloog (beter niet de huisarts). Als je duizelig bent, kun je dat het best meteen doen! Verder: doe rustig aan en drink iedere dag minimaal 2 liter. Let op of je voldoende plast. Weeg jezelf dagelijks op hetzelfde tijdstip.

Tenslotte: om de kans op OHSS te voorkomen, wordt soms besloten om geen eicelpunctie te doen, het HCG-hormoon niet toe te dienen of geen embryo terug te plaatsen na de punctie. De embryo's worden dan ingevroren en pas in de baarmoeder teruggeplaatst als je weer hersteld bent. Als je pas laat in het traject last krijgt van overstimulatie, is er grote kans dat je zwanger bent. Het lichaam maakt dan zelf zwangerschapshormoon aan en veroorzaakt deze overstimulatie. Helaas zijn de klachten in dat laatste geval heftiger en duren vaak een paar weken.

Als de OHSS ernstig is, word je opgenomen in het ziekenhuis, voor een infuus met vocht en heparine (een medicijn ter voorkoming van trombose).