Wat je vagina zegt over jouw gezondheid: het vaginale microbioom uitgelegd

Inmiddels zijn de eerste resultaten bekend maar ze zijn nog lang niet klaar. Cycle ging alvast in gesprek met Camille Allonius, projectleider en vroeg haar de hemd van het lijf over de eerste resultaten.

Maar eerst het vaginale microbioom uitgelegd: Wat is het eigenlijk?

In je vagina zitten miljoenen bacteriën en die spelen een belangrijke rol in je gezondheid. Deze bacteriën beschermen je tegen infecties, schimmels, blaasontstekingen en zelfs SOA’s. Maar kleine studies laten zien dat ze ook een rol spelen bij vruchtbaarheid en zwangerschap. Kortom, deze bacteriën zijn best belangrijk maar hoe belangrijk ze echt zijn, is nog veel te weinig onderzocht.

Wat is het meest opvallende resultaat van het onderzoek tot nu toe?

Camille: ‘Wat ik het belangrijkste vind is dat we een groot verschil zien tussen vrouwen met een gezond microbioom en vrouwen met een minder gezond microbioom. Een gezond microbioom, bestaande uit Lactobacillen, is eigenlijk stabieler over de maanden heen en een minder gezonde combinatie van de bacteriën - Prevotella en Gardnerella vaginalis - minder stabiel is maar dus ook kansen geeft om op in te grijpen. Dit zou kunnen door bijvoorbeeld leefstijlaanpassingen of meer direct door middel van probiotica. Het lijkt er dus op dat je wel invloed kan uitoefenen om het microbioom gezonder te maken.’

Jullie hebben een verschil gezien tussen het gebruik van maandverband en inlegkruisjes en de menstruatiecup: wat is de voorlopige conclusie?

Camille: ‘Het is lastig om hier harde conclusies uit te trekken omdat er andere factoren kunnen meespelen. Een vrouw die een cup gebruikt heeft misschien een andere leefstijl dan een vrouw die maandverband gebruikt. Dat hebben we nu niet onderzocht. Het lijkt er op dat het vaginale microbioom bij gebruik van een menstruatiecup stabieler blijft en bij het gebruik van maandverband het microbioom meer varieert. De cup is een heel ‘schoon product’ (bij goed gebruik) en in maandverband bestaan veel verschillen. Denk aan het materiaal maar ok chloor, parfums en andere stoffen in maandverband, het kan allemaal een negatieve rol spelen. Het lijkt er op dat maandverband verstorend werkt voor je vaginale microbioom maar dit is van korte duur. Nadat je het niet meer gebruikt zien we het wel weer hersteld.’

Wat is het effect van hormonale anticonceptie op je vaginale microbioom?

Camille: ‘We zien meer Gardnerella vaginalis terug en minder Lactobacillen bij het gebruik van een hormoonspiraal. Hoe minder Lactobacillen je hebt, hoe meer kans je hebt op een schimmelinfectie (candida infectie). Dit hebben we niet terug gezien bij de anticonceptiepil. Daar zien we juist weer meer Lactobacillen. Dit hadden we niet verwacht. We zijn wel blij dat we ook eens iets minder negatiefs kunnen zeggen over de anticonceptiepil omdat er tegenwoordig ook zoveel negatieve verhalen over de pil zijn.’

Wat is de invloed van seks op je vaginale microbioom?

Camille: ‘Mensen die veel hetero seks hebben, hebben meer streptokokken in het vaginale microbioom en minder Lactobacillen. We weten niet goed wat dit betekent voor het vaginale microbioom. Of je een condoom gebruikt of niet, het maakt niet uit. Dat verbaast ons wel want het lijkt er op dat de fysieke verstoring of het huidcontact invloed heeft en niet zozeer de bacteriën of het sperma van de partner bijvoorbeeld. Uit eerder onderzoek is gebleken dat sperma invloed heeft op het vaginale microbioom maar ook dat moet ook nog verder worden bekeken.’

Wat is het effect van voeding op je vaginale microbioom.

'Schrap gesuikerde drank uit je dieet'

Camille: ‘Je kunt met voeding zeker invloed uitoefenen op de gezondheid van je microbioom. Er moet nog meer onderzoek worden gedaan maar gesuikerde dranken is echt iets wat je moet schrappen uit je dieet. Daar bereik je het meeste mee. Ook vlees is niet zo best voor je microbioom maar vis juist weer wel. Alcohol heeft gek genoeg geen invloed op je microbioom, dat hadden we wel verwacht. Eet vooral ook veel groenten en noten, dat heeft ook een positieve invloed.

Ook je BMI heeft een invloed op het microbioom. Hoe hoger het BMI hoe grotere kans dat het vaginale microbioom ongezonder is. Het is daarbij wel goed om je te realiseren dat er ook hier waarschijnlijk andere factoren een rol spelen die nog niet zijn onderzocht.’

Je leeftijd en zwangerschap heeft ook invloed?

Camille: ‘Hoe ouder je wordt, hoe diverser je vaginale microbioom wordt. Maar het is niet zo dat we bij oudere vrouwen (postmenopauzaal) ook meer klachten zien. Ook zien we verschil na zwangerschap en bevalling. We zien meer Bifidobacteriën in de vaginale flora. Dat zijn niet perse de gezonde bacteriën voor je vagina (wel voor de baby!) maar het zijn ook melkzuurbacteriën (net zoals Lactobacillen) dus misschien spelen ze een zelfde rol. We weten hier nog te weinig van om conclusies te trekken maar interessant is het wel.’

Wat kan je doen om je vaginale flora te verbeteren?

Camille: ‘We zien nu tussen de verschillende probiotica verschillende effecten dus verder onderzoek is wel nodig. We weten uit eerder onderzoek dat een probiotica crème (met Lactobacillen) helpt bij een milde candida-infectie.

De Miconazol crème, capsules of vaginale pillen die je bij de drogist koopt zijn zo verstorend voor je microbioom, dat er weinig van over blijft. Dus ook de goede Lactobacillen verdwijnen door het gebruik van dit medicijn. Dus je bent wel kwetsbaar voor nog een infectie. Vaak zie je dat vrouwen keer op keer een schimmelinfectie krijgen en in een vicieuze cirkel zitten. Ik wil voorzichtig zijn want we zijn nog niet klaar met het onderzoek maar het lijkt er op dat je het vaginale microbioom kan boosten door het toevoegen van Lactobacillen. Daar moet je wel verschil maken tussen Lactobacillen ‘stammen’ (soorten) die preventief ingezet kunnen worden en ‘stammen’ die echt de candida-infectie bestrijden en dus werken als een medicijn. Het zou mooi zijn als we een combinatie kunnen maken van die twee maar zover zijn we in het onderzoek nog niet.’

Photo credits: Berlin Boudoir