De 13 belangrijkste ongesteldheid symptomen op een rij

Wat is menstruatie / ongesteldheid?

De menstruatie, ook wel ongesteldheid genoemd, is de periode van meestal 3 tot 7 dagen per maand waarin menstruatiebloed en slijm via de vagina naar buiten komt. Dit gebeurt doordat een deel van het baarmoederslijm (endometrium) wordt afgestoten als gevolg van hormonale veranderingen in de cyclus. Het is per persoon verschillend hoe lang de menstruatie is en hoeveel bloed en slijm je verliest.

Menstruatiecyclus

De menstruatiecyclus duurt gemiddeld 28 dagen maar alles tussen 23 en 35 wordt als normaal gezien. Deze kan dus best af en toe wat korter of langer zijn. De menstruatie duurt meestal tussen de 3 en 7 dagen en ook dat kan per maand verschillen.

Lichamelijke menstruatieklachten 

Menstrueren hoort erbij. Het dient natuurlijk een prachtig doel: vruchtbaarheid. Maar jammer genoeg gaat dit proces vaak met klachten gepaard met menstruatie klachten, waar we in ons drukke bestaan niet op zitten te wachten: buikpijn, acne, hoofdpijn en een grieperig gevoel, om er maar een paar te noemen. 

Vaginale afscheiding

Elke vrouw heeft er mee te maken en toch praten we er niet graag over. Dat is jammer, want afscheiding (of fluor vaginalis, zoals het officieel heet), is een natuurlijk proces, dat veel vertelt over je cyclus en je gezondheid. De hoeveelheid en kleur van je afscheiding zijn niet altijd hetzelfde, zul je zelf vast wel eens hebben gemerkt. Bruine afscheiding na je menstruatie, witte, gele, doorzichtige of bruine afscheiding vlak voor je menstruatie, het kan allemaal. Oorzaken daarvoor zijn je menstruatiecyclus, bijwerkingen van de pil, zwangerschap, de overgang en seks. Over het algemeen niks om je zorgen over te maken. Ziet jouw afscheiding er echter anders uit dan normaal? Dan is het in sommige gevallen goed om een bezoekje te brengen aan de huisarts. We schreven een artikel over wat vaginale afscheiding zegt over je cyclus en wanneer het verstandig is om naar de dokter te gaan.

Hormonale acne

Pukkels voor of tijdens de menstruatie, veel vrouwen hebben er helaas mee te maken. Het is allemaal een kwestie van hormonen. Rondom je eisprong begint je lichaam met het aanmaken van progesteron, terwijl het oestrogeen-niveau juist daalt. Die hormoonschommeling zorgt soms voor verstopping of ontsteking van  de talgklieren. Voila: pukkels. Vrouwen die veel last hebben van hormonale acne, krijgen vaak de anticonceptiepil voorgeschreven, omdat die de menstruatiecyclus blokkeert en dus je hormonen ‘in bedwang houdt.’ Ben je niet zo’n voorstander van hormoonhoudende anticonceptie? Dan kun je kiezen voor huidverzorgingsproducten die salicylzuur of benzoylperoxide bevatten.

Stolsels

Bloedproppen of bloedstolsels in je ondergoed als je ongesteld bent. Niet fijn, maar op zich niks om je zorgen over te maken. Echter, als de stolsels iedere keer groter zijn dan een munt van vijf eurocent, is het verstandig om even langs de huisarts te gaan. Het kan namelijk menorragie zijn: super hevig bloedverlies en daar kan dus ook weefselverlies bij horen. Andere oorzaken kunnen zijn: PCOS, de overgang, een vleesboom of poliep. We schreven een artikel over wat PCOS precies is en ook een artikel over hevig menstrueel bloedverlies.

Hoofdpijn

Zeurende, kloppende, drukkende hoofdpijn. Het is de nummer 1 klacht die vrouwen noemen tijdens hun menstruatie. Wist je dat 35% van alle vrouwen daar  iedere maand weer aan lijdt?  En dat 8% daarvan te kampen heeft met migraine? Allemaal dankzij je hormonale cyclus. Menstruele migraine en menstruele hoofdpijn zijn niet hetzelfde. Menstruele hoofdpijn begint ongeveer 1 tot 2 dagen voor je menstruatie en meestal heb je er 2 dagen na je menstruatie geen last meer van. De pijn valt over het algemeen mee, je kunt (met een paracetamolletje of 2, 3, 4) nog gewoon functioneren. 

Menstruele migraine is een ander verhaal. Deze vorm van hoofdpijn komt in aanvallen rond je ongesteldheid en kan als extra cadeautje flinke diarree veroorzaken. Veel vrouwen die met menstruele migraine kampen, kunnen tijdens een aanval niet meer functioneren en alleen nog plat liggen in een donkere, geluiddichte ruimte. De start, intensiteit en einde verlopen iedere cyclus volgens een vast stramien. En het ergste: een pilletje helpt niet.

De verschillen tussen hormonale hoofdpijn en migraine in een overzicht:

Buikpijn, misselijk voor je menstruatie en pijn in je rug

Hoor jij bij de pechvogels die buik- en rugpijn hebben en bovendien misselijk zijn voor je menstruatie? Dan heb je waarschijnlijk dysmenorroe. De klachten hebben te maken met een stofje dat men prostaglandine noemt. Het zorgt ervoor dat de baarmoederspier zich samentrekt als er geen bevruchting heeft plaatsgevonden tijdens de vruchtbare dagen van je cyclus. Door die samentrekking worden het overtollige slijmvlies en bloed beter afgevoerd. Helaas komen die prostaglandines via de bloedsomloop ook terecht op andere plekken in je lijf, waar ze klachten kunnen geven zoals misselijkheid, buik- en rugpijn.

Zou je acupunctuur overwegen om van die krampen af te komen? We gingen in gesprek met Cycle expert en acupuncturist Jose om te horen of acupunctuur werkt bij buikkramp tijdens je ongesteldheid.

Moe en grieperig

Elke maand weer denk je dat je griep krijgt. Je voelt je moe, slap, gewoon belabberd. En dan kom je erachter dat het een maandelijks terugkerend ritueel is, met dank aan je menstruatie. Herkenbaar? Dat jij je iedere keer een natte dweil voelt voor je ongesteld moet worden, heeft meerdere redenen. 

Tijdens de menstruatie stoot de baarmoeder niet alleen slijmvlies, maar ook bloed uit. Daardoor daalt de hoeveelheid rode bloedlichaampjes en ijzer in je lichaam. Rode bloedlichaampjes vervoeren zuurstof, dus als je hevig menstrueert, daalt het zuurstofgehalte in je bloed zodanig hard dat je je slap kan gaan voelen. Een andere reden voor een grieperig gevoel tijdens menstruatie zijn hormonale fluctuaties. Vooral de prostaglandinen (hormoonachtige vetzuren) die vrij komen als je ongesteld bent, kunnen een boosdoener zijn. Maar ook oestrogeen kan er voor zorgen dat je je uitgeput voelt. Daarnaast heeft je menstruatiecyclus invloed op de hoeveelheid serotonine in je hersenen en als het gehalte daalt, kan dat vermoeidheid en slaapproblemen veroorzaken.

Opgeblazen buik en hoger gewicht

Last van een opgeblazen gevoel en een hoger gewicht voor en tijdens de menstruatie? Oestrogeen kan ervoor zorgen dat je water en zout vasthoudt en dat kan - je raadt het al - zorgen voor een opgeblazen gevoel. Ook cortisol kan daar aan bijdragen. Dit hormoon, dat wordt aangewakkerd door stress en slecht slapen, zorgt ervoor dat je zout en dus vocht vasthoudt. Als je tijdens je ongesteldheid vaak last hebt van stress, kan cortisol heel goed de oorzaak zijn dat je wat ‘dikker’ bent tijdens je menstruatieweek. Drink jij veel koffie? Niet doen, want je verliest daardoor magnesium en een magnesiumtekort zorgt voor een opgeblazen gevoel en heel veel andere menstruatieklachten, zoals depressie en kramp in je benen. En dan nog even dit: wanneer jouw darmflora uit balans is, verteer je niet alleen je voedsel slecht, maar ook overtollig oestrogeen wordt niet goed afgevoerd. Allemaal redenen waardoor je last kunt krijgen van een opgeblazen gevoel en ook wat zwaarder kunt wegen vlak voor en tijdens de menstruatie.

Menstruatiepijn

Bandenpijn of menstruatiepijn: van een beetje zeurend tot stekend, in je liezen, vagina, schaambotje, onderrug, zij of zelfs je navel. Soms is de pijn zo heftig dat er geen ibuprofen tegen opgewassen is. Op al deze plekken zitten banden, een soort spieren van bindweefsel die je baarmoeder op z’n plaats houden. Je kunt de pijn verlichten met een warme douche of een ontspannen warm bad. Een kruik helpt ook en verse gemberthee of een lepeltje kaneel door je yoghurt kan je pijn verlichten. Acupunctuur kan zeker ook een uitkomst zijn!

Continue last van menstruatiepijn buiten je ongesteldheid om?

Dat kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld PCOS of endometriose. Vijf tot tien procent van alle vrouwen heeft last van polycysteus ovarium syndroom. De aandoening wordt gekenmerkt door een onregelmatige of uitblijvende menstruatie. PCOS houdt in dat er meerdere vochtblaasjes op de eierstokken zitten. Hoe die blaasjes daar komen is voor artsen nog steeds een raadsel. Waarschijnlijk hebben hormonen hiermee te maken.  Ook endometriose kan een oorzaak zijn van deze pijnklachten. Maar liefst 1 op de 10 vrouwen heeft deze nare aandoening. In ieder geval is het goed om een bezoek te brengen aan je huisarts als je hier last van hebt!

Meer weten over PCOS? Bekijk de gratis webinar van expert dr. Joop Laven over PCOS. Hij vertelt alles over PCOS, hoe je dit herkent en wat je er aan kan doen.

Anticonceptie kan ook iets te maken hebben hebben met aanhoudende menstruatiepijn. De hormonen in een Mirena spiraal zorgen er bijvoorbeeld voor dat je baarmoederhalsslijm dunner wordt en daar kun je buikkramp van krijgen. De huisarts kan je helpen met een hormoonkuurtje dat ervoor zorgt dat je baarmoederhalsslijm weer dikker wordt.  Nog een factor van betekenis die we eerder al noemden in dit artikel: stress. Het verhoogt je cortisol niveau en dat kan ervoor zorgen dat je menstruatieklachten ervaart buiten je ongesteldheid om. 

Weinig bloedverlies, bruin bloed

Weinig bloedverlies tijdens de menstruatie is niet iets om je zorgen over te maken, het zegt niets over je vruchtbaarheid of gezondheid. De hoeveelheid menstruatiebloed die een menstruerende vrouw verliest kan verschillen per cyclus, maar het gemiddelde is ongeveer 50 ml. Ook een bruine kleur van het bloed is geen reden tot paniek. Als er zuurstof bij bloed komt, gaat het oxideren (roesten dus eigenlijk) en daar wordt het wat donkerder van. Dat komt vaker voor aan het begin of einde van je menstruatie en bij lichte ongesteldheid. 

Doorbraakbloedingen

Soms kom je midden in je cyclus er achter dat je bent doorgelekt. Verre van ideaal, zeker omdat je toch echt zeker wist dat je maandelijkse feestje niet op de planning stond. 

Een doorbraakbloeding is vaginaal bloedverlies buiten de stopweek van de pil. Niet een symptoom van ongesteldheid maar wel de moeite waard om hier even te benoemen. Tijdens de eerste drie tot vier maanden kan er bij het gebruik van de anticonceptiepil soms wat bloedverlies optreden tussen de menstruaties. De hoeveelheid bloedverlies tijdens de doorbraak is meestal veel kleiner dan de normale menstruatie en wordt ook wel ‘spotting’ genoemd. De reden dat je spot, is vaak dat het lichaam moet wennen aan de pil. We schreven een uitgebreid artikel over doorbraakbloedingen.

Soa

En dan zijn er nog SOA’s, zoals gonorroe en chlamydia, die (heftigere) menstruatieklachten kunnen geven. Het is belangrijk dat je deze klachten op tijd herkent, zodat ze niet leiden tot nare infecties en/of onvruchtbaarheid.

Mentale menstruatieklachten

‘Moet je ongesteld worden ofzo?’ Een opmerking die vrouwen regelmatig - dan wel serieus, dan wel gekscherend - naar hun hoofd krijgen, als ze een beetje uit hun hum zijn. Een opmerking waar je nou net níet op zit te wachten en zeker niet wanneer je écht vlak voor je menstruatie zit en het echt heel zwaar hebt. 

Emotionele klachten

Emotioneel zijn, stemmingswisselingen hebben, je down of zelfs depressief voelen tijdens de menstruatie: zo’n 50% van de vrouwen heeft er in meer of mindere mate last van in de dagen voorafgaand aan en tijdens de menstruatie. Veranderende hormonen rondom je ongesteldheid maken je gevoeliger voor spanning en prikkels en dit kan van (grote) invloed zijn op je gemoedstoestand. Uit onderzoek blijkt dat het hormoon oestrogeen direct invloed heeft op het serotoninegehalte. Serotonine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd. Je kunt je misschien voorstellen dat, wanneer het oestrogeen schommelt bij een vrouw, het gelukshormoon mee schommelt en dat kan zorgen voor een down of ongelukkig gevoel maar hoe het precies werkt weten we nog niet. Vervelend, maar niet zorgelijk zolang deze gevoelens na je menstruatie weer weg zijn. Maar als neerslachtigheid tijdens de menstruatie zo’n grote invloed op je dagelijkse bezigheden heeft dat je niet meer goed functioneert, is het tijd om professionele hulp in te schakelen. PMS en ook de meer heftige variant PMDD komt best veel voor.

Last van stemmingswisselingen? Check ons artikel over de invloed van je hormonen op je humeur.

Extreme menstruatieklachten

Zoals gezegd, ongesteld zijn vindt eigenlijk niemand leuk. Maar het betekent geenszins dat je extreem moet lijden. Ga bij de volgende klachten daarom naar de huisarts of gynaecoloog, want in veel gevallen is er iets aan te doen.

Hevig menstrueel bloedverlies (HMB)

Veel bloedverlies tijdens je menstruatie kan heel vervelend zijn en komt regelmatig voor. Als je bij elke menstruatie meer dan 80 ml bloed verliest tijdens je menstruatie dan geldt dit als hevige menstruatie oftewel hevig menstrueel bloedverlies (HMB). Dit kan meerdere oorzaken hebben. Meer weten? Lees het artikel over hevig menstrueel bloedverlies, wanneer hiervan sprake is, wat de oorzaak kan zijn en of er oplossingen zijn.

Extreem lang ongesteld

Gemiddeld duurt een ongesteldheid tussen de 3 en 7 dagen. Ben je (veel) langer ongesteld dan 7 dagen, dan is dat niet normaal. Meestal komt dit door hormonale onbalans: Je bent net pas ongesteld, je bent net bevallen of je zit in de overgang. Maar het kan ook een andere oorzaak hebben. Los van dat het heel vervelend is om dagenlang tampons of maandverband te moeten dragen, loop je ook een risico dat je veel bloed verliest. Veel bloedverlies kan weer leiden tot vermoeidheid en bloedarmoede. Heb jij hier last van, zorg dan dat je dit bespreekt met je huisarts!

Vleesboom, oftewel myomen

Hoe kan het dat je menstruatie soms ineens heel heftig is en veel menstruatie pijn hebt? Daar zijn verschillende oorzaken voor. Je schildklier bijvoorbeeld. Die reguleert veel lichaamsfuncties, waaronder je menstruatiecyclus. Als daarmee iets aan de hand is, kunnen je menstruatieklachten ineens verergeren. Een andere oorzaak is een verkeerde verhouding tussen je vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Ook myomen (goedaardige knobbels in de spierwand van de baarmoeder) of poliepen (goedaardige slijmvliesgezwellen in de baarmoeder en het baarmoederhalskanaal) kunnen ten grondslag liggen aan je klachten, evenals een verdikt baarmoederslijmvlies. Een dikkere laag in je baarmoeder betekent namelijk meestal meer bloedverlies als je ongesteld bent. 

Endometriose en adenomyose

Ongeveer 1 op de 10 vrouwen heeft endometriose of adenomyose. Het eerste is een chronische aandoening waarbij stukjes weefsel zich nestelen buiten de baarmoederholte. In het tweede geval wordt de baarmoeder zelf een soort menstruerende spons. Beiden goed voor flinke (menstruatie) klachten en menstruatiepijn.

PMS

PMS is een van de aandoeningen die horen bij de extremere mentale klachten die je kunt ondervinden bij de menstruatie. De menstruele cyclus brengt lichamelijke en geestelijke ongemakken met zich mee. Bij 5 tot 25 procent van de vrouwen in vruchtbare leeftijd zijn die klachten zó erg dat ze het dagelijks leven een stuk moeilijker - soms bijna onmogelijk- maken. Welkom in de wereld van het premenstrueel syndroom (PMS). 

Maar wat is Premenstrueel syndroom eigenlijk precies? Het woord syndroom betekent dat er sprake is van een combinatie van verschillende klachten. En dat kun je bij PMS wel stellen: er meer dan honderd verschillende symptomen die in verband worden gebracht met PMS. Geen enkele vrouw heeft ze allemaal en ze kunnen ook per menstruatie verschillen. De bekendste symptomen zijn:

• Depressieve gevoelens

• Vermoeidheid/gebrek aan energie

• Stemmingswisselingen

• Driftbuien

• Huilerigheid

• Nervositeit

• Prikkelbaarheid

• Angst

• Opgeblazen gevoel

• Pijnlijke en gespannen borsten

• Buikpijn en buikkrampen

• Lage rugpijn

• Hoofdpijn

• Gewrichtspijn

• Vocht vasthouden (vaak in handen en voeten)

• Gewichtstoename

• Spijsverteringsklachten (misselijkheid, maagkrampen, verstopping)

• Slecht slapen

• Concentratiestoornissen

• Libidoverlies

• Sugar cravings

• Acne

• Transpireren

• Algeheel gevoel van malaise

De diagnose PMS kan worden vastgesteld met een PMS (zelf)test. Als de klachten de hele maand hetzelfde blijven en je dus niet minstens een week klachtenvrij bent, is de kans groot dat je iets anders hebt dan PMS. Een bezoek aan de huisarts is dan aan te raden, om te onderzoeken wat de reden is voor je klachten. Er zijn verschillende oplossingen die je klachten kunnen verlichten. Denk aan minder stress, gezond eten, bewegen en in sommige gevallen supplementen.

PMDD

PMDD (PreMenstrual Dysphoric Disorder) is het supergemene stiefzusje van premenstrueel syndroom (PMS). Het is een een hormonale aandoening die het leven van de vrouwen die eraan lijden totaal op zijn kop zet. PMDD symptomen gaan van oververmoeidheid, extreme stemmingswisselingen, depressie, angst, migraine, slapeloosheid tot zelfs zelfmoordgedachten rondom de menstruatie. De exacte oorzaak is nog niet bekend, een pmdd test bestaat niet en evenmin is duidelijk wat de beste behandeling is tegen PMDD. Vrouwen die eraan lijden hebben dus nog een lange weg te gaan voor PMDD genezen kan worden. Wel is er de laatste tijd gelukkig meer aandacht voor de aandoening en daarmee groeit ook de hoop op het vinden van een oorzaak en oplossing. PMDD is een ernstige aandoening en we schreven er een apart artikel over met uitgebreide informatie over PMDD.

Niet (meer) ongesteld

Gemiddeld word je tussen de 11 en 16 jaar voor het eerst ongesteld en gemiddeld is je laatste menstruatie als je 51 bent (menopauze). Tijdens de vruchtbare jaren kan het niet meer ongesteld worden verschillende oorzaken hebben. Zwangerschap is een belangrijke reden maar er kunnen ook andere redenen zijn. Denk aan te intensief sporten, onder- of overgewicht, ziekten en medicatie. Is er geen duidelijke reden waarom je niet meer ongesteld wordt? Dan is het altijd raadzaam om dit met de huisarts te bespreken.

Wanneer naar de dokter?

Zodra de menstruatie een beperkende invloed heeft op jouw dagelijkse leven dan is het tijd voor een bezoek aan de (huis)arts. Dat kan zijn dat je veel pijn hebt, veel bloedverlies of de menstruatie lang duurt of uitblijft. Loop er vooral niet mee door! Er is vaak wat aan te doen.